Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu (SPF) yerel seçimler yaklaşırken, belediyelerin ücretsiz mahalle kreşleri açması, bu kreşlerin finansmanını merkezi yönetimin de paylaşması gerektiğini söylüyor.
SPF'nin raporuna göre, okul öncesi yaş grubundaki çocukların bakımı ve eğitiminde, Türkiye oldukça geri durumda. UNESCO'nun 2006 rakamlarına göre, erken çocukluk eğitimi okullaşma oranı yüzde 16. Arap ülkeleri de aynı düzeyde. Sahra Altı Afrika ülkelerinin oranıysa yüzde 12. Bu oran gelişmiş ülkelerde yüzde 77, Meksika'da yüzde 74; dünya ortalamasıysa yüzde 37. Okul öncesi eğitimin eğitim bütçesindeki payı yüzde 1, genel bütçede binde 1.
Ayrıca, bölgesel ve ekonomik eşitsizlikler de yüksek. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu'na (SHÇEK) bağlı topam 1.537 kreşin 725'i Ankara, İstanbul, İzmir'de. 80 bin 599 çocuk kapasiteli bu kreş ve gündüz bakımevlerinden hizmet alanların sayısıysa yalnızca 37 bin 969. Çocuk bakımı ve eğitimi hizmetlerinden en çok yüksek gelirli ailelerin çocukları yararlanıyor.
Ücretsiz ve evrensel olmalı
Belediyelerin okul öncesi çağdaki çocukların bakım, yemek, eğitim hizmetleri alabileceği mahalle kreşlerini açma yetkisi var. Ancak SPF'ye göre bu kreşler mutlaka ücretsiz ve evrensel (toplumun tamamına eşit biçimde sunulan) olmalı.
Ama SPF, ilk aşamada sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı bölgelere öncelik verilmesini öneriyor.
Çünkü çocuk bakımının büyük ölçüde kadınların ve kız çocuklarının üzerine yıkıldığı düşünüldüğünde, yaygın ve ücretsiz bakım hizmeti sunulmadıkça, kadınların toplumsal ve ekonomik yaşama katılması zorlaşıyor, yaşam seçenekleri daralıyor. Küçük kardeşlerine bakması beklenen kız çocuklarının eğitime katılımı da engelleniyor.
Merkezi bütçeden desteklenmeli
SPF mahalle kreşlerinin merkezi bütçeden desteklenmesini öneriyor. Yoksa bir süre sonra kısmi ücretlendirmenin, ücretsiz yaralanacak çocukların sayısının sınırlandırmasının, tam zamanlı çalışan psikolog gibi personelin sadece bir gün istihdam edilmesi gibi uygulamaların başlaması yüksek olasılık.
Ayrıca, yalnızca yerel kaynakların kullanılması durumunda, bölgelerarası eşitsizlik nedeniyle hem hizmetin kalitesinde hem de hizmete erişimde eşitsizlikler derinleşebiliyor.
SPF, bu hizmetlerle ilgili merkezi politika oluşturulması gerektiğini de söylüyor.
Çocuk yoksulluğuyla mücadelede önemli
Ücretsiz kreşler, çocukların gün boyunca barınabilecekleri ve düzenli beslenmelerini sağlayacak yemek hizmetleri sunabilir. Çocuk gelişimi açısından temel nitelikteki bu gereksinimleri karşılayamayan aileler için mahalle kreşleri önemli bir katkı olabilir. (TK)
