Kitap hakkında soruşturma başladığında, Ayşe Nur Zarakolu hastanedeydi, 24 Ocak 2002'de hayatını kaybetti. Ne var ki, yıllardır Belge Yayınları'nın kitapları nedeniyle yargılanan, cezaevlerinde yatan Zarakolu'nun mücadelesi ölümünden sonra da sürüyor.
"Pontos Kültürü" yargılaması da sürüyor. Belge Uluslararası Yayıncılık, 1 Kasım 2002'de, İstanbul 6 nolu Devlet Güvenlik Mahkemesi'ndeki (DGM) duruşmayı duyururken, kitabın ve Ayşe Nur Zarakolu'nun yaşadıklarını da gün, gün aktarıyor.
Belge'den çağrı
Yayınevi sözcüsü Ragıp Zarakolu, basını ve insan hakları savunucuları ve kuruluşlarını bu davayı izlemeye çağırıyor.
"Pontos Kültürü"nün son duruşması 10 Temmuz Çarşamba günü İstanbul DGM'deydi. Yazar Asan'ın ayrıntılı bir savunma yaptığı yargılamaya 1 Kasım 2002'de devam edilecek.
1998'de, yaşamı boyunca çok farklı alanlarda düşünce ve ifade özgürlüğüne yaptığı katkılar nedeniyle, İnsan Hakları Beyannamesinin 50. yıldönümü'nde Dünya Yayıncılar Birliği'nden "Yayınlama Özgürlüğü" ödülü alan Ayşe Nur Zarakolu, "Türkiye ve Dünya yayıncılarının onuru" demişti.
Kendi alanında bir ilk
Zarakolu'nun yazılı açıklamasında, kitabın soruşturma ve yasaklanma süreci anlatılıyor:
* Anadolu kültürlerinin yaşatılmasına ve incelenmesine büyük önem veren Ayşe Nur Zarakolu, kendi alanında bir "ilk" olan "Pontus Kültürü"nü de büyük bir heyecanla yayınlamıştı.
* Kitap ve yazarı, Hulki Cevizoğlu'nun Ceviz Kabuğu programında aşırı milliyetçi çevrelerin çirkin saldırılarına uğramış ve bunlar temelinde yasaklanmıştı.
* Ayşe Nur Zarakolu, ağır sağlık koşullarına karşın, düşünce ve ifade özgürlüğü için yaşamı boyunca sürdürdüğü kavgasını en son ana kadar bırakmadı. Ve "Pontos Kültürü" kitabına ve yazarı Ömer Asan'a yönelik seviyesiz, ırkçı saldırılar onu çok üzdü. Aşağıda bu son kavganın kronolojisi yer alıyor:
Kitap ve Ayşe Nur Zarakolu
Açıklamaya göre, yaşananlar şöyle:
* 18 Ocak 2002: Ayşe Nur sağlık durumunun ağırlaşması üzerine Kartal Hastanesine götürüldü. Çapa'ya sevki çıktı.
* 19 Ocak 2002: TV'de kitap ve yazara yönelik saldırılar, ve yazarın adeta linç edilmesi onu çok üzdü ve Ayşe Nur TV'yi "KAPATIN" dedi.
* 21 Ocak 2002: Ayşe Nur hastaneye yatırıldı. 3 Nolu DGM, savcının istemi üzerine kitabın toplatılmasına karar verdi. Polis yayınevine toplama kararını iletti ve savcı, yazar ve yayıncının 7 gün içinde ifade vermesini istedi.
* 24 Ocak 2002: Tedavi ve incelemeler devam ederken, Avukat Özcan Kılıç, Ayşe Nur'un saçma bulduğu toplama kararına itiraz etti.
* 25 Ocak 2002: Ömer Asan savcılıkta ifade verdi. Toplama kararına itiraz reddedildi.
* 26-27 Ocak 2002: Ayşe Nur'un sağlık durumu kötüleşmeye başladı ama, dava ile ilgili gelişmeleri yakından takip etti.
* 28 Ocak 2002: Sabah saat 01'de Ayşe Nur'u yitirdik. Savcılık, ATV'den Ceviz Kabuğu programının kasetlerini istedi. Bütün vilayetlere çekilen faks ve teleksle toplama emri iletildi.
* 29 Ocak 2002: Bir muhbir, vilayete başvurarak, "Pontos Kültürü" kitabına ve yazarı Ömer Asan'e yönelik hakaretemiz suçlamalarda bulundu. "Kitabı Ömer Asan yazmadı, (1994 Abdi Ipekçi Türk-Yunan dostluk ödülü sahibi olan) Yorgo Andreadis yazdı. O para karşılığı kandırılan bir kişidir" dedi.
* 30 Ocak 2002: Ayşe Nur'un cenazesi toplumun çok farklı kesiminden binlerce kişinin katılımı ile kaldırıldı.
* 4 Şubat 2002: Yayınevinde yayıncının ölümüne ilişkin tutanak tutuldu.
* 6 Mart 2002: APS ile bir vatandaş tarafından savcılığa yollanan 1996 ve 1997 yılında Noter'e yaptırılmış tercümelerin üstünde şu not yer alıyordu: "Pontos Kültürü yazarı gözüken şahsın Türk düşmanı olduğundan TC vatandaşlığından çıkarılan Profesör Neoklis Sarris'e satıldığının belgeleri". Çevrilen yazıların profesörün katıldığı bazı konferanslarla ilgili olduğu ve kitapla bir ilgisi olmadığı halde, dava dosyasına muhbirin ifadesi ile birlikte konulduğu görüldü. Dosyada ayrıca Sarris'in miras davasına ilişkin bir karar da yeralıyor.
* 24 Mart 2002: Hüseyin Turhallı'nın "Özgürlük Türküsü" adlı kitabından dolayı Ayşe Nur hakkında açılan dava, 4 Haziran'a ertelendi.
* 25 Mart 2002: Nüfus Dairesinin, "sanık" Ayşe Nur'un ölümüne ilişkin yolladığı belge. Ölümü bildiren resmi belgede şu ilginç not da yer alıyor: "Kişi polis tarafından aranmaktadır!"
* 26 Mart 2002: DGM kararı: "Sanık öldüğü için, itirazı kabil olmak üzere kovuşturmaya gerek yoktur."
İddianameden
"12 ve 19 Ocak tarihli ATV, Çeviz Kabuğu programında yapılan tartışmalardan anlaşıldığı üzere, TC'nin bölünmez bütünlüğü aleyhine propaganda yapıldığı anlaşıldığından", yazar Ömer Asan'ın Terörle Mücadele Yasası'nın 8. maddesine göre, cezalandırılması talep olundu. "(NM)
