Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (DKMP), hayvan kaçakçılığı operasyonu kapsamında 21 Aralık 2024’te İstanbul Havalimanı’nda bir kutu içinde bulunan yavru goril Zeytin’le ilgili açıklama yaptı.
DKMP, yavru gorile yapılan DNA testi sonucunda hayvanın Nijerya menşeli olmadığının tespit edildiğini ve Türkiye’de kalmasına karar verildiğini bildirdi.
Kaçakçılıktan kurtarılan goril yavrusu gözlem altında
Açıklamada, yapılan kontrollerde Zeytin’in Nesli Tehlike Altında Olan Yaban Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES) belgesinin bulunmadığı da belirtildi.
DKMP’nin açıklaması özetle şöyle:
“Zeytin’in, CITES’e göre, ihraç eden ülkenin geri talep edebilme hakkına sahip olması sebebiyle Nijerya tarafından iade işlemi konusunda ülkemize resmi talepte bulunulmuştur. İadeye ilişkin süreçte, Nijerya’ya tekrar gönderildiğinde yasa dışı ticarete konu edilmeyeceği yönünde güvence alınması, hayvanın maruz kaldığı stresin en aza indirilmesi, iki ülke arasındaki iklim koşullarının uygunluğu gibi temel faktörler dikkate alınmıştır. Tüm bu şartların uygunluğu değerlendirilerek, iade sürecine yönelik işlemlere başlanmış ve eylül ayı içinde iade sürecinin tamamlanması için planlamalar yapılmıştır.
“Ankara Üniversitesi Evrimsel Genetik Laboratuvarı koordinasyonunda yürütülen ve tüm genom dizilimiyle gerçekleştirilen DNA testi geçtiğimiz günlerde sonuçlanmış olup Zeytin’in Batı Ova gorili olduğu tespit edilmiştir. Bu gelişmeyle birlikte Nijerya’nın Zeytin’in menşei ülkesi olmadığı bilimsel veriler neticesinde anlaşılmıştır. CITES Taraflar Konferansı'nda (COP-19) alınan kararlara göre el konulan hayvanlar için yerleştirme yerleri belirlenirken hayvanlar için insancıl koşullar ve yaşam süreleri boyunca uygun bakım sağlamak taahhüt edilmiştir. Ayrıca, Nijerya’nın menşei ülke olmaması sebebiyle, COP-19 kararları doğrultusunda, Zeytin’in Türkiye’de bir hayvanat bahçesine yerleştirilmesine karar verilmiştir.”
Zeytin'in yaşam koşulları neden açıklanmıyor?
“İhtiyacı olan diğer gorillerle birlikte olmak”
Kaçakçılıktan kurtulan ve Türkiye genelinde oy verilen bir anketle ismi seçilen yavru goril sadece Türkiye’de değil, dünya kamuoyunda da büyük ilgi görüyor. Zeytin’in durumu, özellikle CITES Sekreteryası tarafından yakından izleniyor.
Zeytin’in, Nijerya’da bulunan ve halihazırda kurtarılmış “Bili” isimli üç yaşındaki dişi bir gorilin bulunduğu, kurtarılmış hayvanların rehabilitasyonunda uzmanlaşan Pan Afrika Koruma Merkezi Birliği (PASA – Pan African Sanctuary Alliance) üyesi “Drill Ranch” isimli tesise gönderilmesi öneriliyor. Uzmanlar, Zeytin’i barındırmak ve rehabilite etmek için Drill Ranch’ten daha donanımlı bir tesis olmadığını belirtiyor.
BBC’ye konuşan Drill Ranch'in dahil olduğu Pandrillus organizasyonu yöneticileri Liza Gadsby ve Peter Jenkins, herhangi bir primat için en önemli şeyin kendi türleriyle birlikte yaşaması olduğuna dikkat çekiyor.
Gorillerin dört yaşına kadar yavrularıyla ilgilendiğini, fotoğraflardan Zeytin’in bir, bir buçuk yaşında olduğunun anlaşıldığını belirten Gadsby ve Jenkins, onun yaşadığı travma ve korkuya dikkat çekiyor:
“Unutmayın ki annesi avcılar tarafından vuruldu ve Zeytin, annesi onu korumak için avcılara sırtını döndüğü için hayatta kaldı. Ölen annesinin altında kaldı, kaçırıldı ve oradan oraya taşınırken İstanbul’da kurtarıldı. İhtiyacı olan diğer gorillerle birlikte olmak ve mümkünse yeni bir goril ailesiyle vahşi hayata geri dönmek. Bu, Türkiye’de asla gerçekleşemeyecek bir senaryo.” (TY)
