"Yaşlı yurttaşlara sunulan hizmetlere yeni ne eklendi?"

Fotoğraf: AA

Haberin İngilizcesi için tıklayın

65+ Yaşlı Hakları Derneği, 65 yaş üstü yurttaşlar için uygulanan toplu taşıma yasağı ile ilgili olarak "'Toptancı yasak' kararı gözden geçirilmeli" dedi. 

65 yaş üstü ve 20 yaş altı yurttaşlar için sokağa çıkma izninin olduğu 10.00-13.00 ve 13.00-16.00 saatleri arası toplu taşıma kullanamamalarıyla ilgili konu tekrar gündeme geldi.

İstanbulkart yaptığı açıklamada 15 Ocak'tan itibaren HES kodu eşleştirmesi yapılacağını söyleyerek İçişleri Bakanlığı'nın yürüllüğe soktuğu 20 yaş altı ve 65 yaş üstünün toplu taşıma yasağını hatırlattı.

Yaşlı Hakları Derneği yaptığı açıklamada çalışmak zorunda olduğu için otobüse binen 65 yaş üstü kadını hatırlatarak şöyle dedi:

"İstanbul'da, 'geçinmek için çalışmaya mecburum, sağlığım da yerinde' diyen bir kadının, otobüsten indirilmek istenmesi, sosyal medyaya yansıdığı anlardan başlayarak destek ve dayanışma çağrılarıyla karşılanmıştı.

Ancak, iki gün sonra gelen bir açıklama, hepimizi şaşırttı.

Açıklamada, 'İstanbul Valiliği Hıfzıssıhha kararına göre Covid-19 önlemleri kapsamında 15 Ocak 2021'den itibaren 65 yaş üstü ve 20 yaş altı tüm vatandaşlarımızın toplu taşıma kullanımı engellenmiştir' deniliyor."

"Düzensiz işlerde çalışıyorlar"

"Gerekçesi açıklanmayan bu 'toptancı' yasak kararını gözden geçirip, düzeltmeye çağırıyoruz" diyen Dernek, aylardır vurguladığı noktaları tekrar yetkililerin dikkatine sundu:

• 65 yaş ve üstü herkes için "emekli, evin bir köşesinde oturuyor" klişesi geçerli değil. Türkiye'de resmi verilere göre, 65+ nüfusun %12,5'i, yaşlı erkek nüfusun %21'i çalışıyor. (TÜİK, İstatistiklerle Yaşlılar, 2019) Gerçek rakamlar daha da yüksek olabilir.

• Bu insanların bir kısmı düzensiz işlerde çalışıyor, yani COVİD-19 kısıtlamalarında çalışanlara sağlanan kolaylıklardan yararlanmaları mümkün değil. Önemli bir kısmı, serbest meslek sahibi, esnaf; yani, işin, tezgahın başında olmaları gerekiyor. Bir kısmı, ya torununa, ya yaşlı eşine bakmak zorunluluğu ya da kendi sağlık ihtiyaçları için sokağa çıkmak durumunda.

"Yaşlılar bilinçli"

• Bu duruma rağmen, İstanbul'da yaşlılarımızın toplu ulaşım yolculuklarında zaten büyük düşüş var. Ekim ayına göre Kasım ayında, 60 yaş ve üstü yolcu sayısı 8.177.094'dan, 5.806.850'e düştü, yani yaklaşık 1/3 oranında azaldı. Yani, yaşlılar salgının kendileri için nasıl bir risk oluşturduğu konusunda bilinçliler.

"Bilimsel veri yok" 

• Yaşlılarımızın %40'ı, çekirdek ya da daha geniş ailelerin bulunduğu hanelerde yaşıyor. Bu aile bireyleri çalışıyor, çeşitli nedenlerle sokağa çıkıyor, toplu ulaşım kullanıyor. Yani COVİD-19 virüsünü eve taşımaları sözkonusu. Bu durumda 65+ bireyleri eve kapatmanın, bulaşma riskini ne kadar azaltacağı konusunda herhangi bir bilimsel veri yok.

• COVİD-19'un en çok evlerde bulaştığı bir gerçek. Sağlık Bakanımız Sayın Dr. Fahrettin Koca da, en son Aralık ayında, ev içi bulaşma oranlarının %85'e kadar yükseldiğini açıklayarak, bu durumu bir kez daha vurguladı.

• Her üç yaşlıdan ikisi (%64) evde eşiyle, ya da tek başına yaşıyor. Akşam saatlerinde ve hafta sonu sokağa çıkma yasakları ile diğer kuşakların 65 yaş üstü yakınlarına destek sağlama olanakları da ciddi ölçüde sınırlanmış durumda.

COVİD-19 dışı nedenlerle de yaşlı kayıplarının ve ciddi hastalıkların arttığını söyleyen 65+ Yaşlı Hakları Derneği, aşılamayla birlikte ilk sonuçlar alınana kadar, tedbiri ihmal etmeden yaşa özgü kısıtlamalarda bir esnetmenin mümkün olduğunu söyledi.

"Hak ihlali davaları artabilir"

"Anayasa'da güvence altına alınan temel hakların, salgın durumlarında kısıtlanabileceğini biliyoruz. Ancak bu kısıtlamaların ölçülü, oranlı, süreli olması gerektiğini, 65 yaş ve üstü bireylere yönelik kısıt ve yasakların bu sınırları aştığını, "hak ihlali" boyutuna geldiğini pek çok hukukçu vurguluyor.

"Şair-yazar Ataol Behramoğlu ve Avukat Canan Arın, bu gerekçelerle İdare Mahkemelerine, yasak kararlarının iptali için dava açtı. Bu türden davalar artabilir, devletle vatandaşı karşı karşıya getiren, gereksiz bir hukuki sorun yaratabilir.

"Türkiye'de yaşlılara tanınan, yasayla düzenlenmiş, ve genel-geçer en önemli ayrıcalık olan, toplu taşıma araçlarından ücretsiz/indirimli yararlanma hakkının, böylesine kolayca, ve toptancı bir şekilde gözden çıkarılabilmesi, yaşlı hakları için çalışan bizleri, doğrusu ürkütüyor.

"Yaşlı yurttaşlara sunulan hizmetlere yeni ne eklendi?"

"Yetkilileri, bu kararı gözden geçirmeye ve düzeltmeye çağırıyoruz.

Yaşlılar hakkında yasak ve kısıtlama kararları almadan önce, her düzeyde yetkililerin kendilerine şu soruları sormalarını bekliyoruz:
'Salgının başladığı Şubat 2020'den bu zamana, kendi yetki alanımız içinde, yaşlı yurttaşlarımıza sunduğumuz hizmetlere yeni ne ekledik, bu hizmetler için tahsis ettiğimiz maddi kaynakları, insan gücünü ne kadar artırdık?'
Bu soruların yanıtlarını bilmek, hepimizin, ama en çok da, büyük değer verdiğimiz yaşlıların hakkı."

(AÖ)