Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'ndan (DİSK) hukukçu Necdet Okcan, konfederasyona bağlı Tüm Emekliler Sendikası'nın (Emekli-Sen) yargı kararıyla kapatılması halinde, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) büyük olasılıkla Türkiye'yi mahkum edeceğini söylüyor.
Çünkü, uluslararası sözleşmelere göre "herkesin" sendika kurma hakkı var.
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, Anayasa'ya dayanarak " yalnızca çalışanların" sendika kurma hakkına sahip olduğuna hükmetmiş dolayısıyla Emekli-Sen'in kapatılması gerektiği sonucuna varmış, davanın geri döndüğü Ankara 17. Asliye Hukuk Mahkemesi de bu karara uyarak dün (9 Ekim) sendikanın kapanmasına karar vermişti.
Avrupa Yaşlı ve Emekliler Federasyonu (FERPA) üyesi, Avrupa Sendikalar Birliği'nin (ETUC) tanıdığı Emekli-Sen'se süreci gerekirse AİHM'ye götürmeye hazırlanıyor.
Uluslararası sözleşmeler "herkes" diyor
Ancak yine Anayasa'nın 90. maddesine göre, iç hukukla Türkiye'nin yürürlüğe koyduğu uluslararası sözleşmelerin çelişmesi halinde, uluslararası sözleşmeler geçerli. Bu durumda, "herkesin sendika kurma hakkı olduğunu" söyleyen uluslararası sözleşmelere bakmak gerekiyor.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi: 11. madde "Herkes, barışçıl nitelikli toplanma özgürlüğü ve çıkarlarını korumak için sendika kurma ve sendikaya girme hakkı dahil, başkalarıyla birlikte örgütlenme özgürlüğü hakkına sahiptir" diyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi: 22. madde "Herkes başkalarıyla birlikte dernek kurma hak ve özgürlüğüne sahiptir. Bu hak, herkesin çıkarlarını korumak için sendika kurma ve sendikaya üye olma hakkını da içerir" diyor.
BM İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi: Madde 23 "Herkesin çıkarlarının korunması amacıyla sendikalar kurmaya ve bunlara katılmaya hakkı vardır" diyor.
BM Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi: Madde 8 "Bu sözleşmeye taraf devletler herkese ekonomik ve toplumsal çıkarlarının korunup geliştirilmesi için sendika kurma ve ancak ilgili örgütün kurallarına bağlı olmak koşuluyla istediği sendikaya üye olma hakkını ve bu hakkın kullanılmasında demokratik bir toplumda ulusal güvenlik ya da kamu düzeni ya da başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması bakımından zorunlu bulunan ve ancak yasayla konulmuş olanlar dışında bir kısıtlama uygulamamayı üstlenir" diyor.
Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi: Madde 12 "Herkes, barışçıl bir biçimde toplanma özgürlüğü ile her düzeyde, özellikle siyaset, sendika ve yurttaşlıkla ilgili konularda örgütlenme özgürlüğü hakkına sahiptir. Bu, herkesin kendi çıkarlarını korumak için sendika kurma ve sendikalara girme hakkını da içerir" diyor.
Okcan: Dernek başka, sendika başka
Okcan Yargıtay'ın kararında sendika hakkının temel olarak çalışanlara verildiğine, emeklilerin dernek hakkı olduğuna dair bir yorum yaptığını anımsatıyor ve "Dernek başka, sendika başka. İkisi ayrılmış haklardır. Ekonomik-sosyal haklar mücadelesi, sendika çatısı altında yapılır. Sendika bunlar için mücadele etmek demektir" diyor.
Beysülen: Emeklilerin kendilerine ilişkin kararlarda taraf olmasının yolu sendika
Sorunun özünü Emekli-Sen Başkanı Veli Beysülen açıklıyor: "Emeklilerin kendilerine ilişkin kararlarda taraf olmaları gerekiyor. Bunun yolu da örgütlenmektir, sendikadır.
"Emeklilerin haklarıyla ilgili birçok sorunu gündeme taşıyoruz. Bu, yönetenleri rahatsız etti. Yıllarını verenler karşılığını istiyorlar. 'Vah vah' demek yerine haklarımızı savunmak gerekiyor. Yaşlıların bakımının yapılması, barınması, sosyal haklar, sağlık tesislerimizin yaygınlaştırılması, semt polikliniklerin yeterli hizmet için düzenlenmesi, insanca yaşayabileceğimiz bir ücret. Çocuklarımızın, torunlarımızın eline bakmak istemeyiz. Akrabalarımızı ziyarete giderken yol paramızı nereden bulacağız diye düşünmek istemeyiz."
Neoliberalizm sosyal hakları budamaya çalışırken...
Hükümetin sosyal politika alanındaki birçok yasa değişikliği planı, örneğin sosyal güvenlik düzenlemeleri, emeklileri ve geleceğin emeklilerini doğrudan ilgilendiriyor.
Beysülen ekliyor: "Bütün dünyada neoliberal politikalar emeklilerin haklarını, sosyal güvenlik sistemini budamaya çalışıyor. Emekli sendikaları bu yüzden daha da önemli." (TK)
