Yangın deneyimleri el kitabı oldu

* Fotoğraf: AA

2021’in temmuz ayında başlayıp Türkiye’nin güney sahilini etkisi altına alan, yakın tarihin en büyük orman yangınının söndürülmesinde aktif rol oynayan sivil inisiyatif “Akyaka Afet Gönüllüleri”, yangın sırasında edindikleri tecrübeler ve daha sonra yaptıkları incelemeler ışığında, yeni felaketleri önlemeye yönelik bir el kitabı hazırladı. 

İnisiyatif tarafından hazırlanan “2021 Muğla Bölgesi Yangınlarına Müdahaleye Destek ve Yangınları Önleyici Hazırlık Çalışmaları Raporu”nda farklı yangın sahalarında uygulanabilecek bir yol haritası oluşturuldu.

8 yangına ilk 30 dakika içerisinde müdahale

Yangınlarla mücadele sırasında bir araya gelen Akyaka Afet Gönüllüleri’nin o günlerdeki deneyimlerini kapsayan raporda, şu bilgiler yer aldı: 

“European Forest Fire Information System (EFFIS) verilerine göre yıllık orman yangınları ortalamasının yüzde 755 üzerinde bir yangın sahasının, 10 gün gibi kısa bir sürede yandığı bu süreçte ‘Akyaka Afet Gönüllüleri’ kendiliğinden bir araya geldi. Gökova’nın Marmaris, Köyceğiz ve Ören yangınlarının ortasında olması ve Akyaka bölgesindeki ilk yangının çevredeki yangınlardan 7 gün sonra çıkması, bölgedeki sivil inisiyatifin örnek bir çalışma ortaya koymasına alan açtı. 

“Bu sayede Akyaka ve Karabörtlen Jandarma Komutanlığı ve Orman Şefliği ile koordinasyon halinde Gökova bölgesinde çıkan 8 yangına ilk 30 dakika içerisinde müdahale edilerek yayılmadan kontrol altına alınmıştır.”

İlk 30 dakika çok önemli

Orman yangınlarına en etkin müdahalenin, önleyici faaliyetler ve yangın çıktıktan sonraki ilk 30 dakikada yapılacak çalışmalar olduğuna vurgu yapılan raporda, bölgedeki 2 Jandarma Karakolu, 32 mahalli yerleşim, yaklaşık bin kişilik gönüllü ekip ve toplamda 35 tırlık bağış lojistiğini kapsayan sivil inisiyatifin çalışmaları şöyle anlatıldı: 

“Marmaris yangınlarında görevli itfaiye ekipleri için bölgeden gelen çağrıyla, 200 sandviç hazırlamakla başlayan ve giderek büyüyen sivil inisiyatifin tecrübelerinin, mahallesini afete hazırlamak isteyenlere ilham kaynağı olmasını diliyoruz. 

“Ormana sınır mahallelerde yaşayan yerel halk ile kolluk kuvvetleri ve kamu kuruluşları arasında güven ve bilgi köprüsü oluşturarak birlikte hareket eden bir yapı geliştirdik. Bu güven ağı sayesinde uzmanların birikimlerinin ve duyarlı vatandaşların yardımlarının doğru noktalara yönlendirilmesinde kritik bir rol aldık.”

İletişim, lojistik, konaklama

Yangınlar sırasında 900’den fazla gönüllünün katılımıyla 30 tır yardım malzemesinin dağıtıldığı Gökova havzasındaki 32 mahallede koordinasyonu sağlayarak bir kamu ve vatandaş dayanışma örneği sergileyen gönüllü grup, yangın felaketinin yaşandığı günlerde yaptıklarını şöyle anlattı: 

“Nasıl destek verebileceğimizi öğrenmek adına yetkili makamlarla iletişime geçtik. Afet koordinasyon ekiplerine destek için iletişim trafiği başlattık. İhtiyaçların ulaşması için lojistik ve transfer desteği verdik. Soğutma çalışmalarında insan gücüne ihtiyaç nedeniyle gönüllülerin kısa eğitimler almalarını ve uygun ekipmanlara sahip olmalarını sağladık.

"Evleri, eşyaları, hayvanları zarar görenlere konaklama, ulaşım, transfer ve yemek desteği verdik. Yaralanan hayvanların tedavisini ve sahiplerine ulaştırılmasını sağladık.”

Gözlem ekipleri kuruldu

Yeni yangınlara karşı ormanlık alanlarda gruplar halinde çöp ve çalı temizliği yapan ekip, tecrübelerini aktarmaya şöyle devam etti: 

“Yangının ilk dakikaları çok önemli olduğu için erken uyarı sistemi çerçevesinde gözlem ekipleri kurduk. Jandarma Komutanlığı’nın onayıyla belirlenen noktalarda nöbetleşe gözlem yaptık. İlk müdahale kapasitesini artırmaya odaklandık. 

“Yangın bölgeleri için güncel ihtiyaç listeleri oluşturduk. İnternetteki bilgi kirliliğini engellemek için teyitle doğru bilginin paylaşılmasını, destek olmak isteyenlerin doğru ihtiyaç listelerine ulaşmalarını sağladık. Lojistik trafiğini rahatlatmak için malzemelerin tek bir alanda toplanıp afet koordinasyon merkezlerine gitmesine yardım ettik. Risk altındaki mahallelerde, su deposu, traktör gibi söndürmede kullanılacak araçları belirledik. Eksikleri muhtarlara ilettik.”

2022 için dayanışma çağrısı

Çok az sayıda insanın birbirini dinleyerek kaynakları mobilize edip gidişata etki edebildiğini ortaya koyan raporun sonuç bölümünde şu çağrı yer aldı: 

“Aşırı sıcak ve düşük nem süresinin uzadığı 2021 yangınları gösterdi ki aynı anda çok sayıda yangın çıktığında müdahale gücü ve koordinasyonda doğan boşluk nedeniyle, gönüllüler kritik rol oynadı. En kıymetli deneyimimiz, dayanışmayla kamu, sivil toplum, özel sektör ve akademinin koordine halde mücadelesini sağlamaktı. Yangından sonraki çalıştay ve uzman görüşmelerinden anladık ki ülkemizin yangınla mücadele stratejisi ‘çıkan yangınları söndürmek’ üzerinedir.

“2022 yılı hazırlıkları kapsamında orman yangınları için mahalle örgütlenmesi eylem planına ihtiyaç olduğunu görmekteyiz. Bu sebeple 2021’in yangın deneyimlerini arkamıza alıp gelecek sezon için önleyici hazırlıklardan mahalle bazlı örgütlenmeye kadar yapılması gereken çalışmalar konusunda dayanışma çağrısı yapıyoruz.”

Orman yangınları

Türkiye için 2021 orman yangınları açısından bir felaket yılı oldu. 28 Temmuz 2021'de Antalya, Manavgat’ta başlayan yangınlar, Akdeniz, Ege, Marmara, Batı Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu’ya yayıldı.

12 Ağustos itibariyle 49 ilde 299 orman yangını çıkmıştı. Yangınlarda 8 kişi hayatını kaybetti. Yaşamını yitiren ya da yaşam alanını kaybeden hayvanların sayısına ilişkin bir veri ise aradan geçen aylara rağmen açıklanmadı.

Yangınlara Rusya’dan kiralanan 3 söndürme uçak yetişemeyince Azerbaycan, Ukrayna, Rusya, İspanya, Hırvatistan, Katar ve İran personel ve araç desteği sağladı. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Türk Hava Kurumu’nun (THK) uçaklarını kullanmaması ise eleştiri konusu oldu.

Yangınların yerleşim yerlerine sıçraması nedeniyle yüzlerce köy ve kasabadan binlerce kişi kara ve deniz yoluyla tahliye edildi.

Sadece Manavgat'ta 56 bin 663, Marmaris'te 12 bin 935, Bodrum'da 11 bin 898, Köyceğiz'de 1629 ve Gündoğmuş'ta 685 olmak üzere toplam 83 bin 810 hektarlık alan yandı.

Bu yangınların büyüklüğü İstanbul'un yüzölçümünün yüzde 15'inden daha büyük ve 118 bin futbol sahası büyüklüğünde. 

(TP)

* Raporun tamamını okumak için tıklayın