Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Bürosu tarafından yapılan açıklamada İsrail işgali altındaki Filistin topraklarında faaliyet gösteren 112 şirketten 94'ünün İsrail merkezli olduğu ortaya çıktı.
BM, diğer şirketlerin ise Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Hollanda, İngiltere, Fransa, Tayland ve Lüksemburg gibi ülkelerden geldiğini kaydetti.
Söz konusu şirketlerin listeye alınmasının bu şirketlerin faaliyetlerinin hukuki durumu ile ilgili olmadığı ve bunun da amaçlanmadığı vurgulandı. Ayrıca şirketlerin "yasa dışı" olarak adlandırılmadı da belirtildi.
Airbnm, TripAdvisor da var
Listede daha çok banka ve inşaat sektöründen şirketler bulunuyor.
Öte yandan Airbnb, Expedia, TripAdvisor ve Opodo gibi seyahat hizmeti veren şirketler, güvenlik tekniği üreticisi Motorola Solutions ile ulaştırma alanında çalışan Fransa menşeili Alstom'a da listede yer alıyor.
"Tartışmalar yaratabilir"
BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet, listenin tartışmalara yol açacağının farkında olduklarını kaydederken bun karşın listenin oldukça ayrıntılı ve titiz bir çalışmayla hazırlandığının altını çizdi.
Yerleşimlerin 53 yıllık tarihi
- İsrail, 1967'de Batı Şeria ve Doğu Kudüs'ü işgal etmesinin ardından bölgede yerleşim yerleri inşa etmeye başladı.
- Sol eğilimli İşçi Partisi yönetimindeki İsrail hükümeti, 1967-1977 yıllarındaki süreçte Doğu Kudüs ve çevresi ile Batı Şeria'nın doğusundaki Ölü Deniz (Lut Gölü) etrafında yoğun bir yerleşim birimi inşası programı için düğmeye bastı.
- İşçi Partisi'nden yönetimi devralarak hükümeti kuran aşırı sağcı Likud Partisi de 1977-1987 yıllarındaki süreçte, yerleşim yeri inşası programını aralıksız şekilde sürdürerek, Batı Şeria çevresinde yaşayan Yahudi sayısını bir milyona ulaştırmayı hedefledi.
- 1990'da dönemin İsrail hükümeti, 1967 sınırlarını kabul etmediğini duyurarak, Batı Şeria'da Yahudi yerleşim alanları inşa etme planına hız verdi. Bu süreçte İsrail hükümeti, bölgedeki yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerinin birbirleriyle ve diğer İsrail kentleriyle ulaşımını sağlamak üzere Batı Şeria'nın iç bölgelerinden geçen "güvenli" yollar inşa etti.
- Eski İsrail Başbakanı Ariel Şaron'un 1996'da "Batı Şeria'nın her tarafında yerleşim birimi inşa etme" çağrısıyla, Yahudi yerleşim yerleri doğrudan Batı Şeria'nın iç bölgelerinde de inşa edilmeye başlandı.
İsrail: Utanç verici
BM İnsan Hakları Bürosu'ndaki İsrail temsilciliğinden yapılan açıklamada "BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri bu listeyi kamuoyuna açıklayarak bölgemizde insan haklarını desteklediği konusundaki her tür inanırlılığını ve yeteneğini kaybetmiştir" ifadeleri yer aldı.
İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz ise liste hakkında "İsrail'e zarar vermek isteyen ülke ve kuruluşlardan gelen baskının utanç verici bir kabullenişi" ifadelerini kullandı.
Filistin: Diplomatik zafer
Filistin Dışişleri Bakanı Riyad el Maliki, listenin "Filistin bölgelerinde yasadışı yerleşimlerle vücut bulan sömürü sisteminin kaynaklarını kurutmak için Filistinlilerin yürüttüğü diplomatik çabalara verilmiş bir tepki olduğunu" kaydetti.
Yahudi yerleşimlerinde ticaretBM Güvenlik Konseyi'nde 2016 yılında kabul edilen bir kararla Yahudi yerleşim birimlerinde aktif olan şirketlerle ilgili güvenilir bir liste oluşturulması kararlaştırılmıştı. Avrupa Adalet Divanı'nda alınan karara göre Avrupa ülkeleri bu bölgelerden ithal ettiği ürünleri satışa sunarken hangi bölgeden geldiğini açıkça etiketlemek zorunda. Örneğin, Batı Şeira'daki bir yerleşim biriminden gelen şarap "İsrail Malı" olarak Avrupa'da satılamıyor. AB'ye gönderilen meyve, sebze ve şarabın üzerinde üretildikleri yerin yazılması, İsrail'e ait bir yerleşim yerinde üretilmeleri halinde de bunun ayrıca belirtilmesi gerekiyor. *Kaynak: DW. |
(PT)
