Rêvebiriya Radyoya Swêdê biryar da ku beşa kurdî ya radyoyê bigre. Biryara girtina beşa kurdî, li gel çendîn beşên din ên radyoyê hate dayîn. Li gorî zanyariyên li ber dest, sedema girtina van beşan, ji ber “krîza aboriyê” ye.
Radyoya Swêdê 23 sal in bi kurdî weşanê dike û nûçeyên derbarê kurdan û civaka swêdê de diweşîne.
Di beşa kurdî ya Radyoya Swêdê de çar kes dixebitin ku du ji wan kurmancîaxê, du jî soranîaxêv in. Weşana kurdî ya radyoyê wê heta 31ê Adara 2024an berdewam be û paşê wê bi dawî bibe.
“Şokeke pir mezin çêbû”
Yek ji xebatkarên beşa kurdî ya Radyoya Swêdê Beşîr Kavakî ji bianetê re diyar kir ku çend mehên dawiyê nîqaşa girtina hin beşan dest pê kiribû lê ew ne li bendê bûn ku beşa kurdî jî yek ji wan be. Li gor gotina Kavakî, biryara girtina beşa kurdî di nava xebatkaran de şokeke mezin çêkiriye:
“Xemgîniyeke pir mezin, şokeke pir mezin… Cihê redaksiyona kurdî di nava Radyoya Swêdê de, dihate teqdîrkirin. Weke motora bingehîn a redaksoyan pirzimanî dihate qebûlkirin. Ji wî karê em dikin telebeke gelek mezin hebû ku em vî karî bi swêdî jî bikin û me dikir jî. Em çar xebatkarên li vira bi rastî me ne weke karekî 8 saetî dihesiband. Weke em li ber zarokeke xwe bin. Em çawa dikarin vê zaroka xwe bi şewêyekî baş, bi delalî em xwedî bikin. Bi hemû enerjiya xwe şev û roj me daye. Piraniya karên xwe yên lêkolîni me li derveyî vê demê kiriye. Ji bo me ev ne tenê karekî ku em îdare xwe pê bikin. Me ti carî bi vî çavî lê nenêriye. Me bi wî rengi lê mêzandiye ku redaksiyoneke pir girîng e, hem ji bo Swêd bi giştî û bi taybet jî ji bo kurdên Swêdê. Ne tenê ji bo me her çar kesên redaksiyona kurdî, hevkarên me yên giştî yên radyoyê xemgîn in.”
“Windahiyeke pir mezin e”
Beşîr Kavakî behsa rol û girîngiya beşa kurdî ya Radyoya Swêdê ya di nava rojnamegeriya kurdî de kir:
“Medyaya me kurdî em dizanin çawa ne. Ji neçarî aliyên siyasî medyayan ava dikin. Ev terefgirî di medyaya kurdî de pir berbiçav e. Medya pirê caran jî dixwazin şopînerên wê zêde bibin û ji bo wê jî hin caran nûçeyên ku bine wan nehatine dagirtin yan jî koka wan ne saxlem in jî tên belavkirin. Li Radyoya Swêdê ku asteke pir bilind a rojnamegeriyê te de heye, salê illeh çend caran em hemû xebatkar di perwerdeyan re derbas dibin. Her roj hevkarên xwe yên swedî em û wan di kontroleke û danustandike pir xurt e derbas dibin. Asteke pir pir bilind a rojnamegeriyê heye Ji vî alî ve, bi min windahiyeke pir mezin ku ev nimûne xuya ye ji holê radibe.”
Bi gotina Kavakî du erkên sereke yên beşa Kurdî ya Radyoya Swêdê heye. Yek ji wan “kurdên swêdiya wan têrê nedikir, wan ji rojeva swêdê agahdar bikin.” Ya duyem jî “pirsgirêkên nava civaka kurdan de derdikevin, hewl bidin wan bigihînin raya giştî ya swêdê.”
Kavakî ji ber vê rewşê, beşa kurdî weke “pirekê” penase kir ku di navbera civaka kurdan û Swêdê de ye. Li gorî gotina wî, her weha bandoreke gelekî mezin li entegrasyona kurdan a li Swêdê jî kiriye.
Gelo Tirkiyeyê zext li Swêdê kir?
Biryara girtina beşa kurdî ya Radyoya Swêdê, di nava civaka kurdî ya li Swêdê û derveyî Swêdê de bû sedema nerazîbûnan. Hin bikarhêneran li ser hesabên xwe yên medyaya civakî behsa vê mijarê kirin û xemgîniya xwe diyar kirin. Hin bikarhêneran îdia kir ku Tirkiyeyê ji ber endamtiya wê ya NATOyê zext li Swêdê kiriye û jê xwestiye beşa kurdî bigire. Beşîr Kavak van şîroveyan bi gotina “spekülasyon” penase kir:
“Heta ku belge û dokuman di destê mirov de nebin, ev tenê spekülasyon e. Tecrubeya min a di radyoyê de ew e ku ti îşaret û nîşanên wê nînin ku radyo di bin tesîreke siyasî de biryarên xwe digre. Bi rastî jî medyayeke serbixwe li Swêdê heye. Ev medya bi serê xwe biryaran dide. Me ew nîqaş jî şopandin. Hin nîqaş hene ku naxwazin zimanên biyanî di radyoyê de hebin. Lê heta ku belge û dokuman nebin, ev di asta spekulasyonê de ne.”
Derbarê beşa kurdî ya Radyoya Swêdê de
Di salên 1990î de gelek radyoyên bi zimanên penaberan weşan dikirin vebûn. Di 2001ê de guhertinek hate kirin. Hin ziman hatin daxistin, hin ziman lê zêde kirin. Wê demê kurdî jî hate avakirin. Di destpêkê de di ber nûçeyan re beşeke kulturî jî hebû. Li ser FMê jî weşana xwe dikir. Wê demê ew zimanên biyaniyan beşeke bi serê xwe di Radyoya Swêdê de bûn. 2015ê de ev rewş guherî. Beşa kurdî, bû beşek ji navenda nûçeyên a Radyoya Swêdê. Heta wê demê navê beşa kurdî Zayele bû. Weşanên FMê hatin rakirin. Bi tenê weke radyoyeke înternetê kar kir. Heta niha jî bi vî rengî dewam kir.
(FD)
