Vicdani Ret, Temel Bir İnsanlık Hakkıdır

İHD, Türkiyede vicdani retçilerin devlet baskısına maruz kaldığını hatırlattı; Anayasanın 72. maddesinde, vatan hizmetinin Silahlı Kuvvetlerde yapılmasının şart koşulmadığını hatırlattı; askerlik yapmak istemeyenler için düzenleme yapılmasını istedi.

İstanbul

İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi, 15 Mayıs Dünya Vicdani Retçiler Günü nedeniyle yaptığı basın açıklamasında vicdani reddin kişinin koşulsuz bir hakkı olduğunu hatırlatarak, "etik bir tutum ve eylem olarak vicdani ret hakkının kullanımını, evrenselliği ve ilkeselliği açısından savunduğunu" açıkladı.

Vatan hizmeti için "askerlik" şart değil

Anayasa'nın "vatan hizmeti" başlığını taşıyan 72. maddesinde, "Vatan hizmeti, her Türkün hakkı ve ödevidir. Bu hizmetin Silahlı Kuvvetler'de veya kamu kesiminde ne şekilde yerine getirileceği veya getirilmiş sayılacağı kanunla düzenlenir" dendiğini hatırlatan İHD açıklamasında, askerlik yapmak istemeyenler için gerekli düzenlemelerin yapılması istendi.

* Vatan hizmeti yalnızca askerlik yapılarak yerine getirilmez. Dünyanın bir çok yerinde olduğu gibi aynı süreyi başka hizmetlerde bulunarak tamamlamak için Anayasa'da gereken esneklik vardır.

* Bunun en iyi örneği dönem dönem öğretmenlerin "askerliklerini öğretmen olarak yapmaları" için yapılan düzenlemelerdir. Bu düzenlemelerin, askerlik yapmak istemeyen herkes için geçerli olması gerekir.

Türkiye'de vicdani retçiler

"Vicdani ret, temel bir hak olan düşünce, kanaat ve inanç oluşturma, taşıma ve kamu önünde açıklama hakkının bir kullanımıdır; insan haklarını koruyan, militarizmi ve savaşı reddeden bir eylem biçimidir" denilen İHD açıklamasında, Türkiye'de vicdani reddini açıklayan kişilerin karşılaştığı baskılara değinildi:

* Birçok ülkede vicdani reddini açıklayanların bu haklarına saygı gösteriliyor. Türkiye'de ise bu kişiler devlet baskısına maruz kalıyorlar.

* Türkiye'de vicdani reddini açıklayanlar ilk olarak, "halkı askerlikten soğutmak" gerekçesiyle açılan dava nedeniyle askeri mahkemelerde tutuklu olarak yargılanıyorlar.

* Aylar hatta yıllar süren dava maratonuyla kişinin bu haktan vazgeçmesi bekleniyor. Kişi vazgeçmeyip bu hakkını kullanmakta ısrar ederse bu kez akıl sağlığıyla ilgili tetkikler başlıyor. Eğer bunlardan da sonuç alınamazsa bu kez kişiyi "sakata ayırarak" askerliğe elverişli olmadığına dair rapor verilmeye çalışılıyor. Ve bu durum, tutanaklarda "vicdanı ret hareketinin yayılmasını önlemek ve kamuoyuna fazla yansıtılmadan sorunun çözümü" biçimde açıklanıyor. (BB/NK)