Türkiye'deki 12 Mart faşist darbesinden bu yana Avrupa'da sürgünde yaşayan gazeteciler Doğan Özgüden ve İnci Tuğsavul Özgüden'in mücadele dolu yaşamlarını konu alan "Vatansız – Heitatlos" belgeseli 9 Haziran'da Köln'de gösterilecek.
Esra Yıldız'ın yönettiği filmin gösterimi, "Türkiye Almanya Kültür Forum"un girişimiyle, Köln Büyükşehir Belediyesi Kültür Dairesi, Çokkültürlülük Forumu Derneği ile Filmhaus'un desteğiyle düzenleniyor.
Gösterime, Özgüden ve Tuğsavul'la birlikte yönetmen Yıldız, Alman Gazeteciler Birliği (DJV) Başkanı gazeteci yazar Frank Überal ve belgesel yönetmeni, gazeteci Osman Okkan katılacak.
Köln Filmhaus'ta (Maybachstr. 111, Köln) 9 Haziran saat 18.00'de gerçekleştirilecek programla ilgili ayrıntılı bilgi için burayı tıklayın.
TIKLAYIN - Teslim olmayan iki 'Vatansız' gazeteci ve güneşin çocukları
Ant'ı kurdular
Doğan Özgüden, bir demiryolu emekçisinin oğlu olarak 1936'da Ankara'nın Kalecik ilçesinde doğdu. İlk ve orta öğrenimini Türkiye'nin çeşitli köy ve şehirlerinde yaptı. Yüksek iktisat öğrenimi (Yüksek Ekonomi ve Ticaret Okulu - YETO) yaparken 1952'de gazeteciliğe Ege Güneşi gazetesinde başladı.
Öncü, Milliyet, Sabah Postası ve Gece Postası gazetelerinde yazı işleri müdürlüğü gibi görevlerde bulunduktan sonra, döneminin en büyük sol günlük gazetesi olan Akşam'ın genel yayın müdürlüğünü üstlendi (1964-66).
Gazeteciler Sendikası, Gazeteciler Cemiyeti, Basın Şeref Divanı ve Basın İlan Kurumu yönetim kurullarında görev aldı. 1962'den sonra Türkiye İşçi Partisi (TİP) saflarında siyasi çalışmalara katıldı ve iki yıl sonra Merkez Yürütme Kurulu'na seçildi.
İnci Özgüden-Tuğsavul ise 1940'ta Ankara'da doğdu. Gazeteciliğe, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde yüksek öğrenimini sürdürürken 1961'de Ankara'da Hür Vatan Gazetesi ve Kim Dergisi'nde başladı. Daha sonra Hareket (1962-63) ve Akşam (1963-66) gazetelerinde çalıştı. 1962'de Ankara Gazeteciler Sendikası, 1963'te İstanbul Gazeteciler Cemiyeti tarafından "Yılın Gazetecisi" ödülüne değer görüldü.
Özgüden çifti, 1967'den sonra haftalık sosyalist dergi Ant'ı ve Ant Yayınları'nı kurdular ve 12 Mart 1971 sıkıyönetimi tarafından kapatılıncaya kadar yönettiler. O zamana kadar yazdıkları yazılardan dolayı haklarında, toplam 300 yılı aşkın hapis cezası talebiyle 50'den fazla dava açılması nedeniyle Türkiye'den ayrıldılar.
Vatandaşlıktan çıkartıldılar
Avrupa'da diğer muhalif sürgünlerle birlikte Demokratik Direniş Hareketi'ni kurarak cunta rejimine karşı kampanya yürüttüler. 1974'ten beri Brüksel'de çeşitli dillerde Türkiye üzerine yayın yapan İnfo-Türk Ajansı (www.info-turk.be) ve çok uluslu göçmen eğitim merkezi Güneş Atölyeleri'ni kurdular ve yönettiler.
12 Eylül 1980 darbesinden sonra Özgüden ve Tuğsavul, askeri cuntaya karşı hariçte mücadele yürütmek üzere Avrupa'da kurulan Demokrasi İçin Birlik (DİB)'in genel başkanlığı ve yayın yönetmenliği görevlerini üstlendiler. Cuntaya karşı yürüttükleri muhalefetten dolayı, 200'e yakın rejim karşıtıyla birlikte 1982 yılında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından çıkartıldılar. Bu karar on yıl sonra iptal edildiyse de Dışişleri Bakanlığı kendilerine, Türkiye'ye döndükleri takdirde daha önce Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne bildirilen ağır suçlamalardan dolayı tutuklanmayacakları ve yargılanmayacakları konusunda herhangi bir yazılı güvence vermeyi reddetti.
Aksine, 1971 darbesinden otuz yıl sonra, cuntacı generalleri eleştiren bir yazısından dolayı Doğan Özgüden hakkında yeni bir dava açıldı ve mahkeme, kendisinin Türkiye'ye girer girmez tutuklanması için sınır kapılarına bildirimde bulundu.
Daha sonra TCK 301. maddesine göre sürdürülen dava, Özgüden'in Türkiye'ye girişinde tutuklanarak mahkemeye sevk edilmesine kadar askıya alındı. Belçika Gazeteciler Cemiyeti, Belçika İnsan Hakları Derneği, Brüksel Kültürler Arası Etkinlikler Merkezi (CBAI) ile Irkçılık ve Yabancı Düşmanlığıyla Mücadele Hareketi (MRAX) üyesi olan Özgüden ve Tuğsavul, yaşamlarını Brüksel'de sürdürüyorlar.
'Vatansız' gazeteciler
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) Yönetim Kurulu, 4 Kasım 2007 tarihindeki toplantısında, "Türk Basınına 50 Yılı Aşkın Süreyle Vermiş Olduğu Seçkin Hizmetler" nedeniyle Doğan Özgüden'e, Burhan Felek Basın Hizmet Ödülleri kapsamında bir "teşekkür belgesi" sunulmasına oy birliğiyle karar verdi. Karar, hakkındaki davalardan dolayı Türkiye'ye dönemeyen Doğan Özgüden'e, TGC Genel Başkanı Orhan Erinç ve Genel Sekreteri Celal Toprak'ın imzalarını taşıyan bir mektupla iletildi.
Özgüden ve Tuğsavul birlikte, İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi tarafından 2006 yılında da "Ayşe Zarakolu Düşünce Özgürlüğü Ödülü"ne değer görüldü.
Özgüden, geçen yıllarda anılarını "'Vatansız' Gazeteci" adı altında iki cilt olarak yayınlamıştı. Daha sonra da sürgün yașamında çeșitli gazete, ajans bültenleri ve dergilerde yer alan Türkçe yazılarından seçmeler de beş cilt olarak yayınlandı. "'Vatansız' Gazeteci" ve Sürgün Yazıları'ndan seçilmiş yazılardan oluşan bir cilt de Fransızca'ya çevrildi.
Özgüden'in Sürgün Yazıları'nın 6'ncı cildi de kısa bir süre önce yayınlandı. Özgüden ve Tuğsavul'un gerek 60'lı yıllarda Türkiye'de, gerekse sürgünde gerçekleştirdikleri tüm süreli ve süresiz yayınların pdf'lerine www.info-turk.be adresten erişilebilir.
(GK/AÖ)
