Başbakanlıktan, Hazine uhdesinde bulunan bir kısım kamu sermayeli şirketler ile özelleştirme programında bulunan bazı şirketlere ait hisselerin Bakanlar Kurulu kararıyla Türkiye Varlık Fonu'na devredildi.
Bakanlar Kurulu Kararı'nda Varlık Fonu'na devredilen şirketler şöyle sıralandı: Ziraat Bankası, BOTAŞ, PTT, TÜRKSAT, Türkiye Petrolleri, ETİ Maden, Türk Telekom, Halk Bankası, THY ve Çaykur.
Borsa İstanbul
Borsa İstanbul (BIST), Türkiye'de 1985 yılında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası adıyla açıldı. 2013'te 'Borsa İstanbul' olan, sermaye piyasasında faaliyet gösteren Türkiyeli ve yabancı kaynaklı bankalara, aracı kurumlara saklama ile takas hizmeti veriyor. BIST'de hisse senedi, devlet tahvili ve hazine bonosu işlem görüyor. İşlemdeki şirket sayısı 219. BİST'in 2014 cirosu 400 milyon TL.
BOTAŞ
1974 yılında TPAO'ya bağlı kurulan BOTAŞ (Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi), 1,83 milyar lira olan sermayesinin tamamı Hazine Müsteşarlığı adına kayıtlı. Genel Müdürlüğü Ankara'da bulunan BOTAŞ, yıllık 37.4 milyar TL'lik cirosu ile Türkiye'nin en büyük kuruluşları arasında.
BOTAŞ 1995 yılında İktisadi Devlet Teşekkülü statüsü kazandı. Günümüzde doğalgaz piyasasında tanımlanmış olan gaz ithalat, ihracat, depolama, iletim, toptan satış, LNG ticareti, petrol iletimi faaliyetlerini yürütüyor.
Şirket Avrupa'nın gaz ihtiyacını karşılamakta Rusya dışında alternatif yollar bulma stratejisine göre şekillenen ancak daha sonra iptal edilen NABUCCO projesinin yüzde 16,67 oranında hissedarıydı. Yine BOTAŞ, TANAP projesinde de yüzde 30 oranında ortak. 2012 yılı itibarı ile 2 bin 800 personele sahip.
Fortune 500 Türkiye 2016 sıralamasında BOTAŞ 37,1 milyar lira net satış geliriyle listenin ilk sırasında yer aldı.
ÇAYKUR
1983 yılında kuruldu. Çaykur Türkiye Cumhuriyeti devletine ait, çay üreten bir Türk firması. Soğuk çay, yeşil çay, organik çay ve siyah çay üretimi de yapan şirket, Çaykur Rizespor'un da forma ve isim sponsorudur. 2015 cirosu 2 milyar 45 milyon 38 bin TL.
Eti Maden
Eti Maden İşletmeleri 1993 yılında kuruldu. Türkiye'de başta bor mineralleri ve türevlerini üreten, kamuya ait bir madencilik ve kimya şirketi. Şirket, dünyanın bilinen bor rezervlerinin yüzde 72'sine sahip. Türkiye'de, bor mineralleri madenciliği devlet tekelinde. 2012 yılında, 850 milyon dolar yıllık geliri ile ülkenin 41. en büyük sanayi şirketi oldu. Bağlı kuruluşları arasında, Finlandiya'da kurulu olan ve İskandinavya, Doğu Avrupa, Rusya, Orta Asya ve Afrika'da Eti Maden İşletmeleri ürünlerini dağıtan Ab Etiproducts Oy da bulunuyor. 2015 cirosu ise 811 milyon dolar.
Halk Bankası
1933 yılında çıkartılan 2284 sayılı Halk Bankası ve Halk Sandıkları Kanunu ile kuruldu. 1992 yılında bütün aktif ve pasifleriyle birlikte Türkiye Öğretmenler Bankası T.A.Ş. (Töbank), borç, alacak, mevduat ve taahhütleriyle de 1993 yılında Sümerbank ve 1998 yılında Etibank, Halk Bankası’na devredildi. 2001’de Emlak Bankası ve 2004’te Pamukbank’ın Halk Bankası’na devredilmesiyle bankanın hacmi daha da büyüdü. Bugün 128 milyar 480 milyon aktif büyüklüğü ile dünyanın en büyük 159. Bankası durumunda. Halkbank’ın 2015 yılı net kârı 2 milyar 315 milyon TL olarak açıklandı.
PTT
Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi PTT, 23 Ekim 1840'ta kuruldu. Türkiye'nin posta örgütü olan PTT, 2013 yılı Mayıs ayında TBMM'de kabul edilen tasarı ile Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi haline geldi. PTT, 17 Eylül 2012'den itibaren köprü ve otoyollarda KGS ve OGS yerine kullanılmaya başlanan Hızlı Geçiş Sistemini Hayata geçirdi. HGS etiketleri, tüm Türkiye'deki PTT Şubelerinde satılıyor. Mektup, havale, kargo, koli ve gönderi hizmeti sunan PTT ayrıca emeklilere maaş ödemesi de yapıyor. 2015 yılının cirosu 932 milyon dolar civarında.
THY
Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı, Türkiye’nin ulusal hava yolu şirketi.
20 Mayıs 1933’te Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı "Hava Yolları Devlet İşletmesi" olarak kuruldu. 1938’de "Devlet Hava Yolları Umum Müdürlüğü" adıyla Ulaştırma Bakanlığına bağlandı. 1945’te Devlet Hava Yolları Umum Müdürlüğü, Devlet Hava Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğü adını aldı. 21 Mayıs 1955’te 6623 sayılı kanunla Türk Hava Yolları adını aldı. Bugün 335 uçağı olan 116 ülkede toplam 292 noktaya yolcu taşıyan bir havayolu şirketi haline geldi. Marka değeri 2015 yılında 2,2 milyar dolar olarak açıklandı. 2015 yılında 1 milyar 69 milyon dolar net kâra ulaştığı açıklandı.
TPAO
1954 yılında kurulan Türkiye Petrolleri yurt içi ve yurt dışında 6 yerde, hidrokarbon (petrol ve türevleri) arama, sondaj, üretim ve dağıtım faaliyeti yapıyor. Türkiye Petrolleri'nin ana faaliyet alanı petrol arama ve üretim işlerinin yanı sıra; derin deniz aramacılığı, an-konvansiyonel, doğal gaz depolama ve boru hatları ile taşımacılığı. TPAO'nun 5 bin personeli bulunuyor. Son 10 yılda yaklaşık 28 milyar TL yatırım gerçekleştiren TPAO, aynı dönemde 37 milyar TL gelir elde etti ve 12 milyar TL'lik kaynak sağladı.
Türk Telekom
24 Nisan 1995'de PTT'nin telekomünikasyon ve posta hizmetlerinin birbirinden ayrılmasıyla kuruldu. 2005 yılı Kasım ayında özelleştirme kapsamında şirketin yüzde 55 hissesi Suudi şirketi Oger Telekom'a (Oger Telekomünikasyon Anonim Şirketi) 21 yıllığına devredildi. 6 milyar 550 milyon dolara gerçekleşen devir, cumhuriyet tarihinin o tarihe kadar en büyük ihalesi oldu. Şu anki ortaklık yayısı şöyle: Oger Telecom (yüzde 55), Türkiye Hazinesi (yüzde 30) ve Borsa İstanbul (yüzde 15). 2015’teki net karı 907 milyon TL.
TÜRKSAT
TÜRKSAT Uydu Haberleşme Kablo TV ve İşletme A.Ş., Türkiye'nin Kablo TV ve tek uydu operatörü. Türk Telekom'un özelleştirilmesi sürecinde, 16 Haziran 2004 tarihinde kuruldu. TÜRKSAT Uydu Haberleşme Kablo TV ve İşletme A.Ş.'nin tamamı devlete ait. Devlet adına uydu işletmeciliği yapan TÜRKSAT'ın 800 civarında TV ve radyo data yayını var. Şirket; TV ve radyo yayıncılığı, Kablo TV hizmeti, internet bağlantısı, veri transferi, VoIP gibi hizmetleri veriyor. TÜRKSAT'ın 2014 yılında cirosu 683 milyon 100 bin TL'ye ulaştı.
Ziraat Bankası
20 Kasım 1863'te Ahmet Şefik Mithat Paşa tarafından kuruldu. Türkiye'nin en büyük devlet bankası. Dünya çapında hizmet veren bankanın Yönetim Kurulu Başkanı Muharrem Karslı, CEO'su ise Hüseyin Aydın. Finansal hizmetler, kredi kartı, bireysel bankacılık, ticari bankacılık, yatırım bankacılığı, rehin, özel bankacılık alanında faaliyet gösteren Ziraat Bankası'nın yönetilen varlıkları 2015 itibarıyla 302, 848 milyar TL. Çalışan sayısı 25 bin 697. Bin 545 şubesi ve 6 bin 566 atm'si bulunuyor. Bankanın New York, Londra, Bakü, Sofya, Tiflis, Bağdat, Erbil, Lefkoşa, Girne, Gazimagusa, Güzelyurt, Akdoğan, Karakum, Karaoğlanoğlu, Atina, İskele, Gönyeli, İskeçe, Rodos, Gümülcine ve Cidde'de şubeleri, Karaçi ve Tahran'da ise temsilcilikleri bulunuyor.
TIKLAYIN - TÜRKİYE VARLIK FONU KURULDU, PEKİ YA ETKİLERİ?
Varlık Fonu nedir?
Türkiye Varlık Fonu yasa tasarını 2 Ağustos 2016 günü Meclis'e sunuldu; 20 Ağustos günü yasalaştı, 26 Ağustos günü "Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketinin Kurulması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" adıyla Resmi Gazetede yayınlandı.
Fonun amacı ekonominin yapısal sorunlarını aşmasında katkı sağlamak olanak duyurulmuştu. Ancak vergilerden muaf tutulması, tabiat ve kültür varlıklarının korunmasına dair kanunlardan azade tutulması ve denetiminin Sayıştay tarafından yapılmayacak olması tartışmalara neden oldu. Bu tartışmalara ve itirazlara rağmen Fon'un kuruluşunu sağlayan Meclis’ten AKP’nin oylarıyla geçti.
Yasaya göre fon, Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi tarafından yönetilecek. (HK)
