Van Gölü'ndeki mikrobiyalitlere şamandıralı koruma

Van Gölü'ndeki kirlilik ve kuraklık

Dünyada bilinen tatlı su ve deniz ekosistemlerinden farklı bir sucul ekosisteme sahip olan Van Gölü'nün uzunluğu 430 kilometreyi, genişliği 80 kilometreyi buluyor ve sahip olduğu su hacmi ise yaklaşık 600 kilometre küp olarak tahmin ediliyor.

Van kent merkezinin kıyısında bulunduğu gölün etrafında sekiz ilçe bulunuyor ve toplamda havzada bir milyonluk bir insan nüfusu olduğu biliniyor. Gölün çevresindeki yerleşim birimlerinde yaşayan bu nüfusun kanalizasyon ve katı atıklarının önemli bölümü ise arıtılmadan, doğrudan göle akıtılıyor.

Suyun kirlenmesine ve kıyılarda dip çamuru ve çöp yığınlarının oluşmasına neden olan bu durum, insan sağlığının yanı sıra bilinen 103 tür fitoplankton, 36 tür zooplankton ve endemik bir balık türü olan inci kefalinin yer aldığı göl ekosistemini de olumsuz etkiliyor.

Buharlaşmanın birkaç yıl öncesine kadar katbekat arttığı gölde yer yer 2 kilometreyi bulan çekilmeler söz konusu. En belirgin çekilme ise su derinliğinin diğer kıyılara oranla daha az olduğu Erciş ilçesinin sahillerinde gözleniyor. Son yıllarda gölün çekildiği veya su seviyesinde düşüş yaşandığı yerlerde meydana gelmesi binlerce yıl süren ve "su altı peribacaları" olarak isimlendirilen dikitler (mikrobiyalit) ve tarihi yapılar ortaya çıktı.

Söz konusu tarihi yapılardan biri Erciş ilçesinin Çelebibağı Mahallesi'nde Urartular döneminde yapılan ve 1841'de Van Gölü seviyesinin yükselmesiyle su altında kaldığı düşünülen Erciş Kalesi ile çevresindeki yapılar oldu. Yine Erciş ilçesinde geçtiğimiz günlerde Urartuların deniz taşımacılığında kullandığı 11 basamaklı bir liman görünür hale gelmişti.

Van Gölü'ün maruz kaldığı tahribatlar tartışılırken geçtiğimiz temmuz ayında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Resmî Gazete'de yayımlanan "doğal sit-sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanı" olarak tescil edilmişti.

Kentteki sivil toplum kuruluşları ise söz konusu kararın, en düşük korumaya sahip SİT alanlarını ifade ettiğini ve düzenleme ile sit alanı içerisinde yapılacak faaliyet ve yapılaşmaların engellenmediğini belirtmiş, kararın iptali için dava açmıştı.