Rusya’nın 2022’de Ukrayna’yı ve İsrail’in 2023’te Gazze’yi işgalinde kullandığı insansız hava araçları (İHA), kara savaş taktiklerini kalıcı biçimde değiştirdi.
Şimdi benzer bir değişim denizlerin derinliklerinde de yaşanıyor.
Dünya genelindeki donanmalar, denizaltıları izlemek ve denizaltı iletişim ile enerji kablolarını kontrol etmek amacıyla insansız sualtı araçları (Unmanned Underwater Vehicles, UUV) geliştirmek için yarışıyor.
Denizaltı hâkimiyeti mücadelesi, geçen yüzyıl boyunca barış ve savaş dönemlerinde neredeyse sürekli sürdü. İlk nükleer denizaltı olan ABD’nin Nautilus’u 1954’te denize indirildi. Bugün nükleer silah taşıyan denizaltılar, ABD, Rusya, İngiltere, Fransa, Çin ve Hindistan’ın silahlı kuvvetlerinin merkezinde yer alıyor. Denizaltıların maliyeti ve caydırıcı etkisi ise uzun süredir tartışma konusu.
Loewenstein: Gazze’de yaptıklarına rağmen İsrail’e derin bir hayranlık var
“Gerçek bir dönem noktası”
Avustralya, Çin denizaltılarına karşı “Ghost Shark” denizaltıları için 1,7 milyar dolar harcamayı taahhüt etti. ABD Donanması ise nükleer denizaltılardan fırlatılabilen sistemler de dahil olmak üzere birçok UUV projesine milyarlarca dolar ayırdı.
BAE Systems’in deniz ve kara savunma çözümlerinden sorumlu yöneticisi Scott Jamieson, “Otonom denizaltılar sualtı savaş alanında gerçek bir dönüm noktası oluşturuyor,” dedi. Geliştirilmekte olan yeni UUV’ler, donanmaların “daha önce mümkün olmayan ölçeklerde faaliyet göstermesine” olanak tanıyacak ve maliyeti insanlı denizaltılara göre çok daha düşük olacak.
Yeni ve büyük bir pazar fırsatı, büyük savunma şirketlerini (BAE Systems, ABD’den General Dynamics ve Boeing) ile Ghost Shark’ın üreticisi Anduril ve Almanya’dan Helsing gibi silah teknolojisi girişimlerini karşı karşıya getiriyor.
The Guardian’da yer alan habere göre, uzmanlar, büyük bir UUV filosunun hâlâ yüksek bakım maliyetine sahip olacağını söylüyor.
Denizaltı iletişim ve enerji kablolarının korunması oldukça zorlu bir görev; çünkü sabotaj daha kolay ve ucuz hale gelebilir.
UUV’lerin birbirine ateş etme olasılığı ise “son derece yüksek bir ihtimal” olarak değerlendiriliyor.
Öte yandan, Anadolu Ajansı’nın (AA) Mayıs 2025’te duyurduğuna göre, Türkiye’den STM’nin “yerli ve millî imkanlarla” geliştirdiği insansız otonom sualtı aracı STM NETA, deniz testlerine devam ediyor. Projenin ilk gösterimi 22 Ekim 2024’te SAHA EXPO Fuarı’nda yapıldı.
STM NETA 300’ün mayın ve diğer tehlikeli nesneleri tespit ettiği, istihbarat, keşif, gözetleme, mayın imha ve liman savunması operasyonlarının yanı sıra deniz tabanı ve boru hattı inceleme, jeofizik araştırma ve deniz arkeolojisi gibi sivil görevleri yerine getirebildiği iddia ediliyor. (TY)
