Dünyada idam cezası üzerine yıllık raporunu açıklayan örgüt halen Cenevre'de toplanmakta olan Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu'na (UNCHR) "idam cezasını temel insan haklarının ihlali" olarak kınama çağrısında bulundu.
UAÖ, 2004'te tüm suçlar için idam cezasını kaldıran beş ülkeden birinin de Türkiye olduğunu söyledi. Butan, Yunanistan, Samoa, Senegal'le birlikte tüm dünyada idam cezasını tamamen kaldıran ülke sayısı 120'ye ulaştı.
Gerçek sayılar çok daha fazla
Örgütten yapılan açıklamada verilen sayıların "buzdağının ucu" olduğuna dikkat çekildi: "Gerçek sayıları maalesef bilemiyoruz çünkü birçok ülke, BM standartlarına aykırı olarak hala gizlice idamları sürdürüyor".
2004'te gerçekleştirilen idamların büyük çoğunluğu birkaç ülkede yoğunlaşıyor. Çin'in en az 3 bin 400 kişiyi idam ettiği biliniyor fakat ülke içindeki kaynaklar bu sayının 10 binlere varabileceğini belirtiyor.
İran'da en az 159 kişi idam edildi. Vietnam'da da 64. ABD'de bir önceki yıl 65 olan idam sayısı 2004'te 59'a düştü.
Çoğu olayda adil yargılama yok
UAÖ, idam cezasına çarptırılanların çoğunun adil yargılamadan mahrum kaldığını belirtti: "Çoğu insan işkence altında elde edilen kanıtlar sonucunda cezalandırılıyor".
2004'te, Ryan Matthews, 1973'ten bu yana Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) idam cezası aldıktan sonra suçsuzluğu anlaşılan 115. mahkum oldu.
1999'da 17 yaşındayken cinayetten idama mahkum edilen Matthews, 2004'te temyiz yargıcının, başka bir kişiyi işaret eden DNA kanıtının kasıtlı olarak gizlendiğini farketmesi üzerine serbest kaldı.
Çocukları idam eden ülkeler
UAÖ, ABD Yüksek Mahkemesi'nin 18 yaşından küçüklere idam cezasını anayasaya aykırı bulmasını ve kaldırmasını da memnuniyetle karşıladı.
Çin ve İran ise imza attıkları uluslararası anlaşmalara aykırı olarak 2004'te de çocukları idam etmeyi sürdürdü.
Türkiye
Türkiye, 2004'te yapılan anayasa değişikliği ile tüm suçlar için idam cezasını ladırdı; Ceza Yasası'ndan da idam cezasını çıkardı.
7 Mayıs'ta çıkarılan 5170 sayılı kanunla Anayasa'nın savaş zamanında idam cezası verilebileceğini söyleyen 15. maddesi değiştirildi ve 38. maddeye de idam cezasının uygulanamayacağı eklendi.
14 Temmuz'da çıkartılan 5218 sayılı kanunla da Ceza Yasası'ndan idam cezası çıkartıldı ve ömür boyu hapis ile değiştirildi.
Hükümet ayrıca idam cezasını kaldıran Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslar arası Sözleşmeye (ICCPR) Ek Protokol'ü ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ni imzaladı.
Türkiye 2002'de savaş zamanları haricinde idam cezasını kaldırmıştı. En son uygulama 1984'te yapılmıştı.(EÜ)
