UAÖ: Irakın Geleceği Adaletle Sağlanabilir

Uluslar arası Af Örgütü (UAÖ) Irak eski devlet başkanı Saddam Hüseyin’e ve Hüseyin’in iktidarı sırasında işlenen suçlarla itham edilenlere adil bir yargılanma sağlanması için uluslar arası ve Iraklı uzmanlara çağrıda bulundu.

Birleşmiş Milletler’in (BM) bu alanda oldukça fazla uzmanlığa sahip olduğunu vurgulayan UAÖ, Hüseyin’i ve diğer zanlıların yargılanmasıyla ilgili nihai karar verilmeden önce, Irak toplumunda sorumluluk konusuna yaklaşıma dair müzakerede bulunulmasını da istedi.

Adil ve bağımsız yargılamanın önemi

Örgüt, “savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar işlemekle itham edilen” Saddam Hüseyin’in yakalanmasından “memnuniyet duyduğunu” açıkladı; uluslar arası standartlara uygun adil ve bağımsız bir yargılamanın önemini vurguladı.

Saddam Hüseyin’in ve diğer Iraklı yöneticilerin Irak Hükümet Konseyi’nin 10 Aralık’ta kuruluşunu açıkladığı Irak Özel Mahkemesi’nde (Savaş Suçları Mahkemesi) yargılanmasının beklendiğini hatırlatan UAÖ, Iraklı olmayan uzmanların mahkemede görev alması çağrısı yaptı.

Birleşmiş Milletler (BM) uzmanlarının mahkemeye davet edilmesini de isteyen UAÖ ayrıca, Irak Özel Mahkemesi’nin ölüm cezasının kaldırmadığını hatırlattı; “Saddam Hüseyin ve diğerlerinin yargılanması bir intikam süreci olarak algılanmamalıdır” dedi.

“Hüseyin savaş esiridir”

Saddam Hüseyin’in bir savaş esiri olduğunu ve buna uygun muamele görmesi gerektiğini de vurgulayan Af Örgütü açıklamasında, Hüseyin’in Uluslar arası Kızılhaç Komitesi temsilcileriyle görüşmesine izin verilmesi istendi.

Örgüt, Saddam Hüseyin’in tıbbi muayenesinin televizyonda gösterilmiş olmasını da eleştirdi ve uygulamanın savaş esirlerine yönelik muameleyi düzenleyen Üçüncü Cenevre Sözleşmesi’ne aykırılığını vurguladı.

“Mahkeme, Irak’ın geleceğinin göstergesi”

UAÖ açıklamasında, şu ifadeler yer aldı:

* Saddam Hüseyin’in yargılanacağı mahkemenin nasıl yürütüldüğü, Irak’ın geleceğini biçimlendirmekte önemli olacak.

* Hüseyin hangi mahkemede yargılanırsa yargılansın, mahkeme yetkin, bağımsız ve tarafsız olmalı; uluslararası adil yargılamayı güvence altına alan unsurlara uygun olmalıdır.

* Saddam Hüseyin’i Irak Hükümet Konseyi’nin 10 Aralık günü kuruluşunu açıkladığı Irak Özel Mahkemesi’nin (Savaş Suçları Mahkemesi) yargılayacağı sanılıyor.

* Mahkeme’nin tüzüğüne göre, savcı ve yargıçlar Iraklı olacak ancak “Hükümet Konseyi tüzükte yer alan suçlarla ilgili deneyime sahip Iraklı olmayan hakimleri de mahkemeye atayabilir”.

Birleşmiş Milletler uzmanlarına çağrı

* UAÖ, Iraklı olmayan uzmanların mahkemede görev alması seçeneğini teşvik ediyor. Bu duruşmaların Irak’ta gerçekleştirilmesi çok önemli ancak, savcı ve hakimlerin bağımsızlığı ve tarafsızlığının garanti edilebileceği açık değil.

* Bu mahkeme Irak sivil toplumuyla görüşülmeden veya benzer durumlar konusunda deneyimi olan uluslararası hukuk uzmanlarından bilgi alınmadan kuruldu. Ancak, bu durum hala düzeltilebilir.

* Koalisyon Geçici Yönetimi ve Irak Hükümet Konseyi, diğer ülkelerdeki benzer deneyimlerinden yola çıkarak mahkemenin en doğru biçimde kurulması için Birleşmiş Milletler uzmanlarını davet etmelidir.

* UA֒nün en büyük kaygılarından biri, özel mahkemenin ölüm cezasını kaldırmamış olmasıdır. Koalisyon Geçici Hükümeti ölüm cezasını askıya almıştı ve UAÖ ölüm cezasının tamamen kaldırılmasını beklemektedir.

“Saddam Hüseyin, savaş esiridir”

* Hüseyin bir savaş esiridir ve buna uygun davranılmalıdır. Uluslararası Kızıl Haç Komitesi temsilcileriyle görüşmesine izin verilmelidir.

* UAÖ, Hüseyin’in tıbbi muayenesinin televizyonda gösterilmiş olmasından kaygı duyuyor. Savaş esirlerine yönelik muameleyi düzenleyen Üçüncü Cenevre Sözleşmesi, esirlere insani muamele yapılmasını talep eder. Bu, esirleri “kamu merakından” korumayı da içerir.

* Hüseyin’in hayatta ve gözaltında olduğunu kanıtlama ihtiyacı olabilir, ancak ağzının ve saçlarının incelenirken gösterilmesi gereksizdi ve bu görüntüleri dağıtmanın altında yatan niyet hakkında soru işaretleri doğurmaktadır.

* UAÖ, Saddam Hüseyin’in iktidarı boyunca Irak’ta yaşanan ağır insan hakları ihlallerini belgelemiş ve harekete geçmiştir. Uzun süredir bu ihlallerin cezasız kalmaması için çağrıda bulunmaktadır.

* 1988’de UAÖ ilk kez BM Güvenlik Konseyi’ni, Kürtlere yapılan kitlesel insan hakları ihlallerini durdurmak için Irak üzerinde nüfuzunu kullanması için teşvik etmiştir. Gerçekler ortaya çıkmalı ve kurbanlar ve ailelerine tazminat sağlanmalıdır. (BB)