UAÖ Guantanamo Duruşmasını İzleyecek

ABD Başkanı Bushun 13 Kasım 2001 tarihli askeri emri uyarınca Guantanamo tutukluları hakkında yapılacak ilk askeri komisyon işlemleri 23 Ağustosta başlıyor. Emrin iptalini birçok kez isteyen Uluslararası Af Örgütü komisyona gözlemci gönderiyor.

Londra

Uluslararası Af Örgütü (UAÖ), Guantanamo'da Amerika Birleşik Devletleri (ABD) vatandaşı olmayan tutukluların, tarafsız ve bağımsız yargı organı olmaktan uzak askeri komisyonlarca yargılanmasından duyduğu endişeyi bir kez daha ifade etti.

Amerikan yönetiminin, duruşmaları en azından bağımsız insan hakları gözlemcilerine açtığını kaydeden UAÖ, 23 Ağustos'ta dört Guantanamo Körfezi tutuklusunun askeri komisyon tarafından yapılacak hazırlık duruşmasına, UAÖ temsilcisi olarak Jumana Musa'nın katılacağını bildirdi.

Askeri Emir

Duruşmalar, ABD Başkanı George W. Bush'un 13 Kasım 2001 tarihinde imzaladığı Terörle Mücadelede Bazı ABD Vatandaşı Olmayan Kişilerin Gözaltına Alınması, Muamelesi ve yargılanmasına Dair Askeri Emir uyarınca yapılacak olan ilk askeri komisyon işlemleri olacak.

Adı geçen Askeri Emir, ABD vatandaşı olmayanların herhangi bir suç isnadında bulunulmaksızın ve yargılanmadan süresiz olarak gözaltında tutulmalarına, ya da tarafsız veya bağımsız olmaktan yoksun yürütme organları olan askeri komisyonlarca yargılanmalarına olanak sağlamakta.

UAÖ, uluslararası adil yargı standartlarını ihlal edeceğini belirterek Askeri Emrin iptal edilmesi amacıyla baştan beri çağrıda bulunmuştu.

UAÖ itirazlarını şu noktalarda özetliyor:

* Askeri komisyonlar yönetimden bağımsız olamayacak,

* Savunma üzerinde çok ağır kısıtlamalar koyacak,

* Hiçbir mahkemeye itiraz başvurusu yapılmasına izin vermeyecek,

* Zorla ede edilmiş kanıtları kabul edebilecek,

* Sadece yabancı uyrukluların bu yargılamaya tabi olması ise, adil yargılanma hakkının ayrımcı uygulanmasına dair yasağı ihlal etmektedir.

UAÖ, bugün yaptığı basın açıklamasında "ABD yönetiminin bu yargılamalarla ilgili hazırlıklara devam etmesinden son derece üzgünüz ve durdurulması için sonuna kadar mücadele edeceğiz" diyor ve şöyle devam ediyor: "Yine de, bundan daha kötü tek bir şey olabilirdi: Duruşmalar bağımsız insan hakları gözlemcilerine kapalı olarak yürütülebilirdi. Bu bağlamda yönetimin duruşmaları izlemek için davet etmesinden memnunuz."

Guantanamo tutukluları

Şu anda Guantanamo Körfezi'nde bulunan yaklaşık 580 tutuklunun çoğu, iki yıldan uzun bir süredir tecrit altında.

Guantanamo'da iki farklı uygulama görülüyor:

* Askeri komisyonlar, Başkan Bush'un Kasım 2001 tarihli Askeri Emrine uygun olarak suçlanan tutukluların duruşmaları için hazırlıklarını sürdürüyor.

* Ayrıca, tutukluların "düşman savaşçılar" olup olmadığını ve gözaltında tutulmaya devam edip etmeyeceklerini incelemek üzere Savaşçı Statüsünü İnceleme Tribünalleri oluşturuldu.

Bush'un Askeri Emrine "uygun" şartlarda 15 tutuklu

Bugüne dek ABD Başkanı Bush, sadece 15 tutuklunun Kasım 2001 tarihli Askeri Emrin şartlarına uygun olduğuna hükmetti.

Temmuz 2003'te altı kişi Askeri Emir'e uygun olarak suçlandı ve aylarca tecritte tutuldu.

UAÖ "Bu durum, sağlıkları ve baskı altında ifade vermeye zorlanabilecekleri yönünde ciddi kaygılara yol açmıştır" diyor.

Altı kişiden dördüyle ilgili suç isnadında bulunuldu: Yemen uyruklu Ali Hamza Ahmed Sulayman al Bahlul, Sudan uyruklu Ibrahim Ahmed Mahmoud al Qosi, Avustralya uyruklu David Matthew Hicks ve Yemen uyruklu Salim Ahmed Hamdan.

Suçlamalar arasında terör eylemleri yapmak için komplo kurmak bulunuyor.

İngiltere uyruklu diğer ikisi Moazzam Begg ve Feroz Ali Abbasi ise suç isnadı ve yargılama olmaksızın Guantanamo Körfezinde tutulmaya devam ediyor.

Dört kişinin ilk duruşması 23 Ağustos'ta

7 Temmuz 2004 tarihinde Pentagon, Başkan Bush'un ABD gözaltındaki dokuz tutuklunun daha Askeri Emir şartlarına uyduğuna karar verdiğini açıkladı. Bu dokuz kişinin kimlikleri ve suçları belirtilmedi. Guantanamo'da olup olmadıkları da bilinmiyor.

"Düşman savaşçı" tanımıyla suçlanan dört kişi, 23 Ağustos 2004 tarihinden itibaren ilk duruşmalarına çıkacaklar.

Duruşmalar, Guantanamo Körfezinde inşa edilen mahkeme salonunda, komisyon başkanı olan emekli askeri yargıç Albay Peter E. Brownback nezdinde gerçekleşecek.

UAÖ, Albayın duruşma öncesi önergeleri dinleyeceği, duruşma tarihine karar vereceği ve askeri mahkemede görev yapmaya uygun olup olmadığının anlaşılması için savunma avukatları ve savcılar tarafından sorgulanacağını tahmin ediyor.

Müebbet hapis

UAÖ, duruşmalar sırasında adı geçen dört vaka için ölüm cezası istenmeyeceğini, ölüm cezası için yedi kişilik bir komisyonun yargılama yapması gerekirken, davalıların beş kişilik bir komisyon tarafından yargılanacağını kaydediyor.

Davalarda en ağır ceza müebbet hapis olabilecek. (YS/BB)