Tasarının kabul edilmesiyle Türkiye tütün ihraç eden değil ithal eden bir ülke olacak diyen Bülent Falakoğlu 'nun 12. 06.2001 tarihli Evrensel Gazetesi'nde yayınlanan "Tütün Yasa Tasarısının Hedefleri" başlıklı yazısı şöyle:
"Tütün Yasa Tasarısının Hedefleri"
Tütün Piyasası Yasa Tasarı'sı, Tekel, Özelleştirme İdaresi, Hazine ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığı bürokratlarının üzerinde "çalışması" ve sonrasında Başbakanlık Kanunlar Kararlar Genel Müdürlüğü'nün incelemesinin ardından tam da Derviş'in istediği gibi düzenlenerek meclise sunuldu.
Yalova'yı bakanlıktan etti
Yüksel Yalova'yı bakanlığından eden yasanın, "Buğday fiyatı IMF'yi kızdırdı" propagandasının yoğunlaştırıldığı bir dönemde Derviş'in dediğinden farklı bir yasa taslağının hazırlanması beklenmiyordu zaten. Hem şubat ayı içerisinde hem de en son verilen niyet mektubunda, "...Tütün sektörünü serbestleştiren, tütün için destekleme alımlarını tecriden kaldıran ve TEKEL'in varlıklarının satışına izin veren Tütün Kanunu'nun Meclis'te kabul edilmesi beklenmektedir" şeklinde taahhütte bulunan hükümet, Derviş'in isteklerinin, aslında IMF'nin istekleri olduğunu ve yerine getirmesi gerektiğini çok iyi biliyor.
16. madde ne diyor
Önceden hazırlanan tütün yasa tasarısının 16. maddesinde, "...Türkiye'de marka bazında sigara için en az 2 milyar adet, diğer tütün mamulleri için en az 1 milyon adet üreten ve satanlar, aynı markadan olmak üzere serbestçe ithalat yapabilirler, fiyatlandırabilir ve satabilirler" diyordu. Meclise sunulan yeni taslak ise, Derviş'in istemi doğrultusunda yumuşatılarak, 2 milyar adet sigara üretme koşulunu kademe kademe düşürmeyi ön görüyor. Tasarıda yapılan değişiklikle, yasanın yürürlüğe giriş tarihinden itibaren kademeli olarak 5 yıl sonunda 1 milyar 200 milyona indirildi.
Yabancılar tekel olacak
Bu, yabancı sigara şirketlerinin yasa gücüyle tekel haline getirilmesidir. Daha açık bir ifadeyle: Hem üretilen sigara sayısı belirtilerek bazı firmalar gözetilmekte hem de firmalara, ürün belirleme olanağı tanınmaktadır.
Tasarının bu maddesi miktar sınırlaması, fiyat serbestisi gibi iki önemli madde içeriyor. Bu maddeler emperyalist merkez ülkelerde, fiyatlar üzerindeki sıkı denetiminin yanı sıra, güçlü sağlık ve çevre yasaları ile pazarları sınırlanan sigara tekelleri açısında bulunmaz fırsat. Nüfusun genç ve hızlı arttığı, sınıf atlama arzusunun, sigara markaları aracılığıyla yaşam biçimi haline geldiği, hükümetlerin yabancı sigara üretici ve satıcılarına her türlü fırsatı sunmaya hazır olduğu bir ülkede bu tür bir yasanın, sigara tekellerine sunacağı imkanlar sınırsızdır. Bu sınırsız imkanlar, Türk tütünün piyasadan silinmesini beraberinde getireceğini görmek için kahin olmaya gerek yok.
Türkiye tütün ithal edecek
600 milyon dolara yakın tütün ihraç edebilen Türkiye'nin tütün ithalatçısı haline getirilişi ya da, Virginia tütüne alıştırmak için Tobacco Associates'in Türkiye hükümetini ikna ederek yüzde 85 Amerikan tütünlü TEKEL 2000 sigarasını üretme sürecini incelemek, bu yasadan sonraki süreci kestirmek için yeterli. Bu maddenin Türkiye'de tütün üretimini sonlandırmasının yanında, sigara tüketimini de patlatacağını vurgulamak için yine geriye bakmak yeterlidir. Bu konuda, 1992 yılında ülkede üretim yapacak yabancı sigara tekellerine yılda 2 bin tona ulaşmaları halinde fiyatlandırma, satış ve ithalat serbestisi getirilmesi ile TEKEL'in üretim tekelinin kalktığı 1993 yılından sonra sigara tüketiminin 1980 yılını ikiye katlaması yeteri kadar ipucu veriyor sanırım. Serbestleştirme maddesi bu sonuçlarının önü, TEKEL'in 6 Şubat 2001 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan bir tebliğ ile Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'na bağlanması kararı ve 3 yıl içinde özelleştirilmesi hedefi daha önce açılmıştı aslında.
Fiyatlar nasıl oluşacak
Yasa tasarısının diğer maddesi ise, fiyat serbestisi öngörüyor. Sigara fiyatlarının devletler tarafından belirlenmesinin temelinde, vergi artırımları yoluyla fiyatları artırarak vergi gelirlerinin artırılması ve insan sağlığının korunması gibi hedefler vardır. Fiyatların şirketler tarafından belirlenmesine izin vermek ise her ikisinden birden vazgeçmek anlamına geliyor.
Ulasal politika yerine IMF politikası
Birçok alanda olduğu gibi, tütünde de, ulusal politikaları ortadan kaldırıp IMF'nin talepleri doğrultusunda kararların alınması için inisiyatifin "Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurulu"na devredilmesi ön görülüyor. Kurul üyelerinin en az 10 yıl sigara alanında uzman olarak bir kamu veya özel kuruluşta çalışması şartı, bundan böyle sigara üretim ve pazarlamasının özel kuruluşların talepleri doğrultusunda belirleneceğinin bir göstergesi. Meclise sunulan yasa tasarısı, Tütün Kurulu'nda bunun tersi yönünde oluşabilecek en ufak bir muhalefeti ortadan kaldırmak için, Kurul'a Ziraat Odaları yerine, Dış Ticaret Müsteşarlığı'ndan temsilci alınmasını benimsiyor.
Meclis'teki Tütün Piyasası Yasa Tasarı'nın hedefi net: Türkiye'de tütün üretimini yok etmek, yabancı tütünden, sigara tekelleri tarafından üretilen sigaraları ise alabildiğine tüketmek. (BF/YÖ)
