Kilis eski Valisi H. Güner Özmen, sınıra döşenmiş mayınların zaman aşımı nedeniyle yerlerinin bilinmediğini, temizlenmesinin de zor olduğunu söyledi.
Medico International 'a bağlı Mayın Yasaklama Komitesi'ne göre, dünyadaki 125 milyon döşeli (patlamaya hazır) mayının 25 milyonu (Türkiye, Irak, İran ve Suriye'deki) Kürt bölgelerinde bulunuyor.
UNİCEF'in "Ulusların Gelişmesi" raporunda ise; dünyada 60'tan fazla ülkede tahmini olarak 116 milyon patlamaya hazır mayın bulunduğu ve her yıl 2-3 milyon mayının döşendiği belirtiliyor.
Dünyada her 20 dakikada mayın patlaması nedeniyle bir insan ölüyor.
1984 sonrası
1984'ten itibaren, özellikle PKK militanlarının sınırdan geçişini engellemek amacıyla, daha sonra da, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin iç kısımlarında PKK militanları ile devletin güvenlik kuvvetleri arasında çatışmaların yoğun olarak yaşandığı bölgeler mayınla döşendi. Bu mayınlardan dolayı çok sayıda asker, militan ve sivil insanlar ya yaşamını yitirdi ya da kol ve bacağından oldu.
Temizlenmeyince
Özellikle bölgede 15 yılı aşkın süredir gerçekleşen çatışmaların ardından, birçok sivil yerleşim alanı mayınlarla döşendi. Sivil yerleşim alanlarına döşenen mayınların temizlenmemesi nedeniyle, mayın patlama vakalarında artış gözleniyor.
"Mayın haritası kayıp, yerleri bilinmiyor"
Kapatılan Refah Partisi (RP) Gaziantep eski millet vekili Şinasi Çolakoğlu , mayınlarla ilgili yaptığı bir çalışmasında, mayınları gösteren "anahtarın" kaybolduğunu ileri sürerek, konu ile ilgili olarak şu bilgileri verdi:
* Devlet döşemiş olduğu mayınları temizleyemiyor.
* Çünkü yerlerini bilmiyor.
* Sadece anahtarı (ana mayının döşenme biçimi) değil;
* Mayınları gösteren harita (ana mayına göre; paralel mi dikey mi) kayıp.
* Mayınların hiçbir faydası olmadı. Kaçakçılık yine yapıldı. Mayın çözüm değil.
Kilis Valisi: "Zaman aşımına uğradı, temizlik zor"
Kilis eski Valisi H. Güner Özmen ise sınıra döşenmiş mayınlar hakkında şu bilgiyi verdi:
* Mayınlar yıllar önce döşendiği için zaman aşımına uğramış.
* Yerleri kaybedilmiş.
* Bunun için temizlemek oldukça zor.
Vak'alara göre mayınlı alanlar
İnsan Hakları Derneği Diyarbakır Şube Başkanı Osman Baydemir, Türkiye'de mayınla ilgili çalışma yapan sivil bir kurumun bulunmaması nedeniyle, konuyla ilgili fazla bilginin bulunmadığını belirtti. Baydemir, mayın patlamalarının çok sık olduğu bölgelere göre mayın döşeli alanları tahmin ettiklerini belirtiyor. Bu tahminlere göre mayınlı alanlar şunlar:
* Diyarbakır ilçeleri olan Lice, Kulp, Hazro üçgeni.
* Şırnak ve Silopi çevresi.
* Mardin ilçeleri Ömerli, savur, Dargeçit çevreleri.
* Siirt'in Şirvan ilçesi, Eruh, Kurtalan, Pervari.
* Ağrı.
* Doğubeyazıt bölgesi.
* Batman'nın Sason ilçesi.
* Bingöl ve Genç, Kığı ilçeleri.
* Van'nın Bahçesaray, Başkale ilçeleri.
* Tunceli il çevresi ve bütün ilçeleri, en çok da Pülümür çevresi.
* Hakkari çevresi ve Şemdinli, Yüksekova ilçeleri.
Köye dönüş mayın patlamalarını artırır
Baydemir, köylere dönüşün başlamasıyla birlikte, mayın patlama olaylarında artış olduğunu ve ileride daha da artabileceğini belirtti. 1984'ten önce sivil yerleşim yeri olan alanlara döşenen mayınların derhal sökülmesi gerektiğini vurgulayan Baydemir, bölge insanın bu konuda bilgilendirilmesi gerektiğini de hatırlattı.
Harita var mı yok mu?
Baydemir, bölgede sivil yerleşim alanlarına, -özellikle köy, mera, mezra- döşenen mayınların haritasının çıkarılmış olmasını umduklarını, "Eğer bu harita çıkarılmamışsa ve çıkartılamayacaksa, durum çok vahim olacaktır" şeklinde konuştu.
TİHV 1998 raporuna göre
Türkiye İnsan Hakları Vakfı'nın 1998 raporuna göre, 15 yılı aşan bir süreden beri bölgede devam eden "düşük yoğunluklu savaşta" , 35 bin insanın öldüğü ve bunun 468'inin mayın patlaması sonucu olduğu belirtiliyor.
İHD'nin 1999-2000 raporuna göre -kesin olmayan rakamlara- 58 kişinin mayın patlaması sonucu öldüğü 84 kişinin de değişik yerlerinden yaralandığı kaydedildi.
PKK'nin döşedikleri bilinmiyor
Ayrıca PKK tarafından döşenen mayınların da nerelere ve ne kadar döşendiği bilinmiyor. PKK'nin döşediği mayınlar nedeniyle çok sayıda asker, korucu ve sivil insan yaşamını yitirdi.
20 dakikada bir insan ölüyor
"Saklanmış katiller" olarak da bilinen ve gömülü halde 50 yıl boyunca aktivitesini koruyan mayınlar, dünyada her 20 dakikada bir insanın ölmesine veya sakat kalmasına yol açıyor.
(ME/AB/YÖ)
