Türkiyeli Romanlar bir süredir her alanda uğradıkları ayrımcılığa karşı örgütleniyor, haklarını savunuyorlar. Birkaç yıl öncesine kadar "insan haklarına kuşkuyla baktıklarını" ifade ederken, bugün bir arada davranmayı ve diğer hak mücadelesi yapan gruplarla temasa geçmeyi konuşuyorlar.
Çekiç: Kadınları ve gençleri yanımıza almalıyız
Edirne Roman Kültürünü Araştırma Geliştirme ve Yardımlaşma Derneği (EDROM) Başkanı Erdinç Çekiç 2004'ten bu yana Romanların haklarını arayabilir hale geldiğini, Türkiye'deki Romanlarla ilgili bilgi üretildiğini söyledi; "Roman hareketinde birlik sağlanmalı. Kadınları, gençleri yanımıza almalıyız. Yoksa sürdürülebilir olamayız; 'ben' bir işe yaramaz, 'biz' çok şeyi çözer" dedi.
Avrupa Roman Hakları Merkezi (ERRC), Helsinki Yurttaşlar Derneği (hYd) ve EDROM'un ortak projesi "Türkiye'de Romanların Haklarının Geliştirilmesi"nin 25-26 Nisan'daki değerlendirme toplantısında Ankara'da bir araya gelen Roman örgütleri, akademisyenler ve hak savunucuları Romanların sorunlarını ve hak mücadelesinin geleceğini tartıştı.
Toplantıda, Romanların eğitim, barınma konusundaki sorunlarının nasıl çözülebileceğine dair atölye çalışmaları da yapıldı.
Proje Türkiye'deki Romanlarla ilgili bilgi üretmeyi, Romanların kendi hak savunucularını oluşturmasını, hak ihlallerine karşı örnek davalar oluşturmayı amaçlıyor.
Çok kültürlülük ve demokrasi perspektifi
Yrd. Doç Dr. Suat Kolukırık, Roman hakları konusunu tek başına sahiplenmenin, merkezleştirmenin bu alana zarar verdiğini altını çizerek "Çok kültürlülük perspektifiyle, bir demokratik gelişim ve insan hakları hareketi olarak algılanmak zorunda" dedi.
hYd'den Emel Kurma da bundan sonra Roman hakları mücadelesini açıklığa dönüştürmek, benzer hak mücadelesi yapan gruplarla temas, öğrenme ve işbirliği ilişkisine dönüştürmek gerektiğini vurguladı.
Kürtlerin içindeki Çingeneler: Domlar
Türkiye'deki Çingene gruplarından Diyarbakırlı Domların kurduğu derneğin başkanı Mehmet Demir Domların ciddi bir yoksulluk içinde olduğunu, birliğe, dayanışmaya ihtiyaç olduğunu söyledi. Adrian Marsh'ın araştırmasına göre Domlar ağırlıkla Kurmanci, Zazaca ve Türkçe konuşuyor. Anadilleri Domari'yi (Domca) grup içinde gizli bir dil gibi konuşmayı sürdürüyorlar.
Yoksulluk büyük sorun
Romanların uğradığı ayrımcılık ve haklara erişimlerinin engellenmesiyle yoksulluk arasında doğrudan bağlantı var. Marsh, bu ilişkinin iki yönlü işlediğine, yoksulluğun hak ihlallerini, hak ihlallerinin de yoksulluğu sürekli büyütüşüne dikkat çekti.
Umut gençlerde
Roman örgütlerinin temsilcileri sorunlarını saptadıklarını artık çözümlerin konuşulması gerektiğinin altını çizerken, umutları eğitimde ve gençlerde. Bu nedenle üniversitede okuyan gençlere ve ROMANKARA gibi genç Roman hak savunucularının örgütlerine iş düşüyor. Selçuk Karadeniz ve Remziye Umunç da Roman gençlerin örgütlenme sürecini anlattı.
Fendoğlu: Romanların örgütleri de büyümeli
Başbakanlık İnsan Hakları Başkanı Hasan Fendoğlu da, Romanların örgütlerinin güçlenmesi, insan hakları, demokrasi ve özgürlük amaçlarına ulaşabilmek için diyalog gerektiğini söyledi. Fendoğlu, 14 Mayıs'ta yapacakları insan hakları danışma toplantısına EDROM'u davet ettikleri bilgisini de verdi. (TK)
