İsviçreli parlamenter Ruth-Gaby Vermont-Mangoldun geçtiğimiz haziran ayında yaptığı araştırmaya göre, Avrupada halen diyalize bağlı olarak yaşamını sürdüren 120 bin, böbrek nakli için sırada bekleyen 40 bin hasta mevcut. Rapora göre 15-30 hasta her yıl organ nakli bekleyişinde yaşamını yitiriyor. 2004te bir hasta gerekli organ nakli için 3 yıl beklerken 2010 yılında bu bekleme sürecinin 10 yıla tırmanacağı ileri sürülüyor.
İsviçreli parlamenterin raporuna göre, organ veren kişilerin sağlığı zaman içinde kötü beslenme, sağlık hizmetinin yetersizliği, alkolizm ve çetin yaşam koşulları gibi farklı nedenlerle bozuluyor. 0rganlarını para karşılığında veren hastaların çoğu ya diyalize bağlı olarak yaşamak durumunda kalıyor.
Avrupadaki araştırma, organ nakli ticaretinde yoksul bir ülke olan Moldovyanın önemli bir merkez olduğu gerçeğini de yansıttı. Bu ülkede organlarını satan kişilerin daha sonra aldıkları paraları ailelerinin geçimi, kullanılmış araba ve alkollü içecek satın almak için kullandıkları görüldü.
Molodovyalı Viktorun çalınan böbreği
Moldovya vatandaşı Viktor Salomon Moldovya-İstanbul hattında yaşadığı ürkünç deneyimi bugünkü La Repubblica gazetesinde yayımlanan söyleşisinde şöyle anlatıyor: Daha önce böbreğini 2.700 eurodan satan bir arkadaşını dinleyerek ben de böbreğimi satmaya karar verdim. Moldovyada Kisinaudan Türkiye için vize alarak diğer üç kişi ile birlikte temmuz 1998de İstanbula geldim. Şehir dışında hangarımsı bir yere götürüldük. Ütü atölyesi olarak faaliyet gösteriyordu. İki Romanyalı ile aynı mekanı paylaştım ve burada böbreğim alınana kadar gerekli işlemler için bir ay geçirdim.
Bir gece beni aldılar. Köprüden geçtik, çünkü gişede para ödedik. Oldukça şık döşenmiş, dört katlı bir kliniğe geldik. Bu kliniğin adını hiç öğrenemedim. Bana İstanbulda Nazım adlı bir Türk yardımcı oluyordu.Daha sonra Nazım gitti, bir hemşire geldi. Beni operasyon odasına aldılar. İki doktor ve bir hemşire vardı. Narkoz verdiler ve uyudum. Sağ tarafımda büyük bir acı ile uyandım. Odada Rusça konuşan hemşireler vardı. Rus musunuz soruma kimse cevap vermedi. Odadan çıktılar, bir daha da dönmediler.
Salomon ertesi gün tekrar ütü atölyesinin yolunu tuttu, aynı akşam da İstanbuldan Moldovyaya 27 ağustos 1998 tarihinde otobüsle geri döndü. Moldovyada kendisine 2.700 Euro yerine 2.600 Euro para ödendi
Özellikle böbrek nakli uluslar arası düzeyde bir tür endüstriye dönüştü. İnternet de dahil olmak üzere organ nakli ticaretine dair pek çok haber yayımlanıyor. Bu ticaretin en kirli tarafı ise ölen kişilerden alınan organların nakli. Örneğin Çinde ölüme mahkum edilen kişilerden alınan organ nakli skandalı bir süre önce tüm dünya medyasına konu oldu. Çinin yanı sıra benzer uygulamalar Güney Amerika, Asya, Afrika ve Doğu Avrupa ülkelerinde de biliniyor.
Böbrek nakli ticaretinin ulaştığı boyutlar ise bir hayli ürkütücü. Asya ülkelerinde yaşayan zengin kişilerin böbrek satın almak amacı ile Hindistan ve başka Asya ülkelerine ilk defa 1980lerin başında gitmeye başladıkları biliniyor. Aradan geçen zaman içinde uluslar arası böbrek ticareti yeni arterlere yöneldi. Bu yönde Brezilya, Filipinler ve bugün böbrek satan güney-doğu Avrupa ülkeleri organ ticaretinin en önemli kavşak noktaları oldu.
Uluslar arası anlaşmalara göre her türlü organ nakli yasak olmasına karşın pek çok ülkenin ülkenin yasalarında organ nakli yapmak bir suç teşkil etmiyor. İsviçreli parlamenterin hazırladığı rapor bu gerçeğe dikkat çekerek Avrupa Konseyine, yasadışı organ nakli trafiğini önleyecek özel bir anlaşmanın yasa maddesi olarak yer almasını öneriyor. (AK/EK)
