Hürriyet’in dünü, el değiştirme süreci ve bugünü kitap oldu

Hürriyet’te 27 yıl uzman yargı muhabiri olarak görev yapan Ali Dağlar’ın beşinci kitabı ‘Hürriyet Gazetesi’nin El Değiştirme Sürecinde Türkiye’de Anaakım Medyanın Sonu ve Basın Özgürlüğü Sorunu’ Nobel Bilimsel Eserler Yayınevi’nden çıktı.

Dağlar’ın İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik dalında doktora bitirme tezi olarak hazırladığı kitap bir dönem Türkiye basınının amiral gemisi olan Hürriyet’in ve Cumhuriyet sonrası basının modern tarihçesi niteliğinde. Yazarın Hürriyet gazetesinin çeyrek yüzyılına içeriden tanıklığı kitabın içeriğini özgün kılıyor.

Kitap, Hürriyet’in Simavi’den Aydın Doğan’a, nihayetinde Demirörenlere uzanan macerası ekseninde Türkiye’de anaakım medyanın sonu tartışmalarına yanıt arıyor. Ayrıca Cumhuriyet dönemi Türkiye basını ve özellikle Hürriyet’in gelişim seyrine yönelik gözlem ve analizler yer alıyor.

Kitabın ilk bölümü anaakım medya kavramını kuramsal olarak tartışıyor ve bu yönüyle medya çalışanları için temel bir takım bilgiler içeriyor. İkinci bölümünde basınının askeri iktidarlar karşısındaki tavrı/tavırsızlığı inceleniyor ve bunun dönemsel nedenleri üzerinde duruluyor.

Üçüncü bölümünde ise Hürriyet’in piyasaya çıktığı günden bugüne anaakım medyanın önce gücü olarak yaşadığı seyir, yazarın çeyrek yüzyılı aşan bir süre çalışan biri olarak içeriden gözlemler eşliğinde inceleniyor.

Hürriyet gazetesinin gazetecilik sektörüne büyük sermayenin girişiyle beraber anaakım medya özelliğinde geçirdiği dönüşüm ve yaşadığı aşınmalar Türkiye’deki önemli olaylar ve dünya medya sektöründeki gelişmeler arka plana alınarak analiz ediliyor. Okumada kolaylık sağlama adına akademik dili sadeleştirilerek basılan kitabın arka kapağında şöyle deniliyor:

Anaakım medya kavramı, merkez siyasete yakın, geniş kitlelere hitap eden, tarafsızlık ve nesnellik iddiası taşıyan, kurumsal ve profesyonel gazetecilik anlayışını ifade eder. Türk basınında anaakım medya tanımına uyan Batılı anlamda gazetecilik, çok partili hayata geçiş sonrası yayın hayatına başlayan Hürriyet gazetesiyle ortaya çıkmıştır. Türk basınının gelişiminde ve kitleselleşmesinde öncü rolüyle ‘Basının amiral gemisi’ sıfatını yakın zamana dek koruyan Hürriyet gazetesinin kuruluşundan itibaren sivil ve askeri iktidarlar karşısında sergilediği duruş, Türk basınının demokrasi ile olan ilişkisine de ışık tutmaktadır.

12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrası büyük sermayenin basın sektörüne girişiyle değişen sahiplik yapısı, medyanın haber politikalarını güç odakları lehine dönüştürmüştür. Artık basın, dördüncü kuvvet olma işlevini yitirerek, büyük sermayenin ve iktidarın çıkarlarını gözeten bir yapıya evrilmiştir. 1990'lardan itibaren yaşanan ticarileşme ve baskılar, Hürriyet’in anaakım medya kimliğinde aşınmalara yol açmış, bu aşınma 2000’li yıllarda gazetenin ve bağlı bulunduğu grubun patronu üzerinde giderek artan iktidar baskısı nedeniyle hızlanmıştır.

Nihayetinde 2018 yılında Demirören Grubu'na devriyle birlikte anaakım medyanın son temsilcisi gazete, bağımsızlığını tümüyle kaybetmiş ve siyasi güçlerin etkisi altına girmiştir. Hürriyet’in iktidar yanlısı bir gruba devri Türkiye'de anaakım medyanın da sonunu işaret etmektedir. Hürriyet gazetesinin tarihi, bir bakıma modern Türk basınının da tarihidir. Çalışma Hürriyet gazetesinin haber birimlerinde çeyrek yüzyılı aşan bir süre kesintisiz gazetecilik faaliyeti yürüten yazarın doktora tezi olarak kaleme alınmıştır.

(HA)