Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ) dünyada 251, Türkiye’de 68 gazetecinin hapiste olduğunu açıkladı. Sebepler “terör” ve “sahte haber”.
Bugün 2018 yılı hapisteki gazeteciler raporunu yayımlayan Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ) dünya çapında en az 251 gazetecinin mesleklerine dair sebeplerden dolayı hapiste olduğunu açıkladı.
Üç yıldır dünya çapında hapsedilen gazetecilerin yarısından çoğu Türkiye, Çin ve Mısır’da. Elena Beiser’ın hazırladığı rapora göre Çin, Mısır ve Suudi Arabistan’da artan baskılar dünya çapındaki basın özgürlüğü karşıtı yaklaşımın 2018’de de sürmesinde önemli rol oynadı.
1 Aralık 2018 itibariyle hapiste olan gazetecilerin sayısının aktarıldığı rapor, yıl içinde hapsedilen ve serbest bırakılan gazetecileri kapsamıyor.
Türkiye üç yıldır en çok gazeteci hapseden ülke
Türkiye üçüncü kez en çok gazeteci hapseden ülke oldu. CPJ Türkiye’de 1 Aralık itibariyle mesleki faaliyetlerinden dolayı hapsedilmiş en az 68 gazeteci olduğunu saptadı. Bu yıl hapse giren ve çıkan, ya da tutuksuz yargılanan düzinelerce gazeteci bu sayıya dahil değil.
Türkiye’de 2016 raporunda 81, 2017 raporunda 73 gazetecinin hapiste olduğu saptanmıştı. Son üç yıldır Türkiye’deki hapis gazetecilere getirilen suçlamaların tamamı devlete karşı işlenen suçlar temelli. Düzinelerce gazeteci daha PKK ya da “FETÖ” ile ilişkili olmaktan yargılanıyor.
bianet'in Medya Gözlem Raporu'na göre Ekim 2018 tarihine 123 gazeteci hapiste girdi.
Sebepler “Terör” ve "Sahte Haber”
Dünyadaki hapis gazetecilerin yüzde 70’i otoritelerin terörist örgüt olarak kabul ettikleri gruplara üyelik veya yardım gibi devlete karşı işlenen suçlardan dolayı hapsedildi.
“Sahte haber” temelli suçlamalarla hapsedilen gazetecilerin oranı ise iki yılda yüzde 9’dan yüzde 28’e çıktı. Sahte haber temelli suçlamalarla hapsedilen 19 gazeteci Mısır’da, 4 gazeteci Kamerun’da, 3 gazeteci Ruanda’da, birer gazeteci Çin ve Fas’ta. Bu artış, ABD Başkanı Donald Trump’ın önde gelen sözcüsü olduğu “yalan haber” söylemi ile paralel gelişti.
Türkiye’yi Çin, Mısır ve Suudi Arabistan takip etti
Çin’deki hapis gazeteci sayısı 47’ye çıktı, en az 10 gazeteci Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde herhangi bir suçlama olmadan hapiste tutuluyor. Bu yıl Çinli yetkililer ülkenin kötü şöhretli İnternet güvenlik duvarını aşabilen teknolojilere karşı regülasyonu güçlendirdiler, "onaylanmış" medya kurumları listesi yayımladılar ve hapisteki gazetecileri savunan avukatları barolarından attırdılar. İnsan hakları, basın özgürlüğü veya Sincan'daki baskılar gibi konular haberleştirilmedi.
Mısır’da 25 gazeteci hapiste. Bu yıl tutuklanan gazeteciler mevcut toplu yargılamalara dahil edildi. Ülkede eleştirel gazetecileri hapiste tutacak çeşitli yöntemlere başvuruluyor. Örneğin seçim usulsüzlüklerine dair iddiaları ve polis istismarlarını işleyen bir blog yazarı olan Muhammed İbrahim sahte haber yapmak ve yasadışı bir grubun üyesi olmakla suçlandı. Ulusal güvenlik savcıları İbrahim gözaltına alındığından beri mahkemeye çıkmadan geçirilebilecek 15 günlük yasal gözaltı süresini yeniliyor.
Suudi Arabistan’da 16 gazeteci hapiste. Hapistekiler arasında kadının insan hakları hakkında yazan dört kadın gazeteci var. Haziran ayında kaldırılan kadınların motorlu araç kullanma yasağı işlemekle suçlandıkları konular arasında. Suudi muhalif gazeteci Cemal Kaşıkçı 2 Ekim’de ülkesinin İstanbul Başkonsolosluğu’nda öldürüldü.
En tehlikeli alan politika ve insan hakları
Gazeteciler için en tehlikeli alan politika, onu insan hakları izliyor. İnsan hakları alanında çalışırken hapse atılanlar arasında Time’ın 2018 “Yılın Kişisi” seçtiği gazeteciler içinde isimlendirilen Myanmar'daki Reuters muhabirleri Wa Lone ve Kyaw Soe Oo da var. Lone ve Oo, Rakhine eyaletindeki askeri kıyımları belgeleyen çalışmaları nedeniyle Devlet Sırları Kanunu kapsamında yedişer yıla mahkum edildi.
Hapisteki gazetecilerin yüzde 98’i kendi vatandaşı oldukları devletler tarafından hapsedildi.
Geçen yıl hapisteki gazetecilerin yüzde 8’i kadınken, bu yıl oran yüzde 13’e çıktı.
Hapisteki gazetecilerin yüzde 30’u ise serbest çalışan gazeteciler.
Hapishane sayımı devletler tarafından hapsedilen gazetecileri kapsadığı için kayıp ya da kaçırılmış gazeteciler listede almıyor. CPJ Yemen, Suriye, Irak ve Libya'daki çatışmalardan dolayı Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da düzinelerce gazetecinin kaybolduğunu veya kaçırıldığını düşünüyor. (HK)
