Birleşmiş Milletler HIV/AIDS Ortak Programı (UNAIDS) 2013 Küresel AIDS raporuna göre enfeksiyonun yayılımı, AIDS bağlantılı
HIV ve AIDS birbirinden farklıdır. HIV (İnsan bağışıklık yetmezliği virüsü), insan bağışıklığını etkileyen bir virüstür. AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Yetersizliği Sendromu) ise tedavi alınmadığında HIV'in neden olduğu hastalıklar bütünüdür. |
ölümlerin azalması ve tedaviye ulaşımda ciddi kazanımlar elde edildi. Türkiye’de ise HIV/AIDS ile yaşayan birey sayısında artış var.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve UNAIDS, HIV yayılımını durdurmanın en önemli yollarından birisinin insanların HIV statülerini bilip tedaviye erişmeleri olduğunu vurguluyor.
Pozitif Yaşam Derneği, Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı’na ücretsiz ve anonim HIV testi merkezlerinin yeniden açılması çağrısında bulunuyor.
Dünyada HIV+ ile yaşan 35,3 milyon kişi var
| 2001 | 2012 | Oran | |
| Sahraaltı Afrika | 2.6 milyon | 1,6 milyon | Yüzde 40 düşüş |
| Ortadoğu ve Kuzey Afrika | 21 bin | 32 bin | Yüzde 50'den fazla artış |
| Karayipler | 25 bin | 12 bin | Yarıdan fazla düşüş |
| Latin Amerika | 97 bin | 86 bin | Yüzde 11 düşüş |
| Doğu Asya | 68 bin | 81 bin | Artış |
| Güney ve Güneydoğu Asya | 400 bin | 270 bin | Üçte bir oranında düşüş |
| Doğu Avrupa ve Orta Asya | 140 bin | 130 bin | 2006'dan itibaren yüzde 13 artış |
UNADIS 2013 Küresel AIDS raporuna göre dünyada HIV+ ile yaşayan 35,3 milyon kişi var. Yeni HIV enfeksiyon oranı toplamda yüzde 33, çocuklarda yüzde 52 düştü. AIDS bağlantılı ölümler yüzde 29 azaldı, tedaviye erişim yüzde 40 oranında arttı.
* Yeni HIV enfeksiyon oranı toplamda 2001’de 3,4 milyon iken 2012’de 2,3 milyona geriledi. Çocuklardaki bu oran ise 2001’den beri yüzde 53 düşerek 2012’de 26 bine geriledi.
* Tedaviye erişim 2002-2012 yılları arasında yüzde 40 arttı. 2013’te 28,6 milyon kişiden 9,7 milyon kişi tedaviye erişti. 2012 yılında 1,25 milyon çocuk tedaviye erişemedi.
* AIDS bağlantılı ölümlerde 2005’ten beri yüzde 29 düşüş yaşandı. 2004’te 2,3 milyon kişi hayatını kaybetmişken bu sayı 2012’de 1,6 milyona geriledi.
Türkiye’de HIV/AIDS artıyor
Sağlık Bakanlığı’nın 2 Ekim 1985-30 Haziran 2013 tarihleri arasındaki HIV/AIDS veri tablosuna göre kayıtlı HIV/AIDS vakası 6 bin 802 kişinin olduğu Türkiye’de ise sayı yıllar içinde arttı.
2010’da yeni vaka sayısı 589 iken bu sayı 2012’de 1068’e erişti. 2013’ün ilk altı HIV ile yeni enfekte olan 587 kişi bulunuyor, bunların 118’i kadın.
Türkiye’de 1985’ten bu güne dek, HIV ile enfekte olan bireylerin yüzde 26’sı 15-29 yaş aralığında.
Artışın nedeni, AIDS'e öncelik verilmemesi
1981 yılında ortaya çıktığı ilk günlerde büyük bir salgına dönüşen ve ölümlere yol açan HIV 1996'dan bu yana Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) kronik hastalıklar listesinde ve geliştirilen ilaçlarla tamamen kontrol altında tutulabiliyor. Bu gelişmiş tedaviler sayesinde HIV taşıyıcılığı hiç bir zaman AIDS evresine dönüşmüyor, bulaştırıcılık büyük oranda azalıyor, HIV pozitifler sağlıklarını koruyabiliyor, çalışabiliyor, evlenebiliyor ve HIV ile enfekte olmayan çocuk sahibi olabiliyorlar. Doğum sırasında ve sonrasında alınan etkili önlemler ile HIV'in bebeğe geçiş riski yüzde 0,5'in altına kadar düşürülebiliyor. |
Pozitif Yaşam Derneği Türkiye’deki artışın temel nedeninin “Türkiye’de HIV’in bir sağlık sorunu olarak görülmemesi ve HIV/AIDS’in öncelik olmaması” olduğunu söylüyor.
“Türkiye’de hala istenilen düzeyde bir kayıt ve izleme sisteminin olmaması, özellikle okul programlarında HIV/AIDS konusunda doğru bilgilere yer verilmemesi, korunma yöntemlerinin ve güvenli davranışların yer almaması, medyanın önyargıları körükleyici tutumu kısa vadede aşılması gereken en önemli sorunlardır.”
Dernek, tüm bu sorunları kapsayıcı bir HIV/AIDS ulusal eylem planına ihtiyaç olduğuna dikkat çekiyor. Türkiye’de yayılımı engellemek için ise şu önerileri sıralıyor:
* HIV ve AIDS’i bir insan hakları sorunu olarak görerek ayrımcılık önlenmeli, toplumu bilinçlendirip teste yönlendirilmeli
* Erken tanının, gerek HIV ile yaşayan bireyin tedavide başarı sağlaması, gerekse genel olarak halk sağlığı bakımlarından önemi göz önüne alındığında Gönüllü Test ve Danışmanlık Merkezleri açılmalı.
* Düzenli test yaptırmayı kolaylaştırıp teşvik edecek ücretsiz/anonim test olanaklarının arttırılmasının hem yerel hem küresel düzeyde HIV yayılımını engelleyebilmek için çok önemli. Dernek, Sağlık Bakanlığı’nın ücretsiz ve anonim HIV testi merkezlerinin yeniden açılması için imza kampanyası başlattı.
Cinsel şiddet ve HIV/AIDS
UNAIDS raporuna göre cinsel şiddet HIV ile enfekte olma riskini arttırıyor. Dünyada her bir saatte elli kadın cinsel şiddet nedeniyle HIV ile enfekte oluyor.
| Pozitif Yaşam Derneği 1 Aralık etkinliği | |
| Pozitif Yaşam Derneği 1 Aralık saat 11.00'de Kadıköy Belediyesi toplantı salonunda panel düzenleyecek. Prof. Dr. Volkan Korten, Sosyolog Pınar Öktem ve UNAIDS'te Ela Aktürkoğlu'nun katılacağı panelde HIV/ADIS farkı, Türkiye'de HIV+ olmak ve HIV'in küresel etkileri konuları ele alınacak. |
Uganda’da 15-49 yaş aralığında, Güney Afrika’da 15-26 yaş aralığındaki kız çocukları ve kadınlar ile ilgili araştırmaya göre cinsel şiddete/tecavüze uğrayan kadınlar buna maruz kalmayan kadınlardan yüzde 50 oranında daha fazla HIV ile enfekte olma riski taşıyor.
Düşük ve orta gelirli ülkelerde HIV+ ile yaşayanların yüzde 52’sini kadınlar oluşturuyor. Bu sayı enfeksiyonu en yaygın olduğu Safraaltı Afrika’da yüzde 57’e ulaşıyor.
Cinsel şiddetin yanı sıra eğitime ulaşımdaki eşitsizlik ve ekonomik fırsatlar da kız çocukları ve genç kadınlar için HIV bağlantılı riskleri vahim hale getiriyor. Kadınlar erkeklere kıyasla daha erken yaşta HIV ile enfekte oluyor. (BK)
* Haberin hazırlanmasında UNAIDS ve Pozitif Yaşam Derneği'nin veri ve bilgilerinden yararlandık.
