Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Dışişleri Bakanlığı, 2012 Uluslararası Dini Özgürlükler Raporu’nu yayınladı. Raporun Türkiye bölümünde, hükümetin Sünni Müslümanlara ayrıcalık tanıdığı yorumu yer alıyor.
16 sayfalık Türkiye raporu yedi başlıktan oluşuyor: Dini nüfus, hükümetin dini özgürlüklere bakışı, yasal çerçeve, hükümetin tavrı, dini özgürlüklerde pozitif gelişmeler, dini özgürlüklere toplumsal bakış, ABD hükümetinin politikaları.
Başörtüsü yasağı kalkıyor
Rapor, Anayasa ve bazı kanunlarla dini özgürlüklerin korunmasına rağmen, yine bazı diğer kanunlar ve politikalarla özgürlüklerin kısıtlandığına dikkat çekilerek başlıyor. Rapordan öne çıkan tespitler şöyle:
* Başörtüsü hükümet binalarında, ilköğretim okullarında yasak olmaya devam ederken, üniversitelerde ve bazı işyerlerinde yasak kalktı.
* Dini inançlara karşı sosyal ayrımcılık yapıldığına dair şikayetler var. Hıristiyanlar, Aleviler ve başka birçok grup tehditlerle karşı karşıya geldi. İslam dışında başka bir dine geçmek isteyenler de akrabaları ve komşularınca taciz ve şiddete maruz kalıyor.
Devlet sadece cami yapıyor
* Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı 85 binden fazla cami ve 117 bin çalışan var. Hükümet Aleviliği “heterodoks Müslümanlar” olarak gördüğünden cemevlerini finansal olarak desteklemiyor.
* Cami arsalarını devlet bağışlıyor, çoğunlukla cami inşaatları Diyanet İşleri Başkanlığı ve belediyeler tarafından fonlanıyor ve yine belediyelerin, camilerin elektrik, su faturalarını ödüyor. Bu imtiyazlar eşsiz bir şekilde sadece Sünni Müslümanlara yönelik.
* Devlet, Sünni Müslüman imamların eğitimini sağlıyor. Ancak Sünni Müslümanlar dışında kalan dinlerin, kendi din insanlarını yetiştirmek için okulları yok. Heybeliada Ruhban Okulu, 1971’de kapandı ve Rumlar dini lider yetiştiren tek okullarını kaybettiler. Hükümet, okulun hangi yasal merci altında tekrar açılabileceğine açıklık getirmedi.
Dini eğitim yaşı düştü
* Yasal değişiklikle 12 yıllık zorunlu eğitim üçe bölündü ve İmam Hatip okullarının orta bölümü tekrar açıldı. Öğrenciler, dört yıllık ilk eğitimin ardından dini eğitime devam edebilecekler. Bu değişiklik, dini eğitim yaşını düşürdü. Ayrıca Kuran kursları için yaş limiti de kaldırıldı.
* Okullarda verilen dini eğitim de, hükümet her ne kadar tüm dünya dinlerini içerdiğini söylese de, Sünni İslam doktrinlerinden oluşuyor. Ayrıca diğer dini gruplar, okullardaki din dersinin diğer dini gruplara karşı doğru olmayan bilgiler ve negatif yorumlar içerdiğini belirtiyor.
Mescit açık, cemevi yasak
* Alevi öğrenciler de okullarda ayrımcılığa uğruyor. Alevi çocukların din dersinden muaf olma hakkı varsa da bu hakkı fiilen kullanamadıkları yönünde şikayetleri var. Alevi ailelerden gelen şikayetlerle ilgili bakanlıkta 20 soruşturma devam ediyor.
* Üniversiteler de dahil devlet binalarında mescitler açılıyor. Ancak hükümet, Alevilerin parlamentoya cemevi açılmasını isteğini geri çevirdi. Parlamentoda bir mescit bulunuyor. Ülkenin kurulduğu 1923’ten beri tek bir kilise açıldı. Alevi liderler de Türkiye’de yaklaşık 3 bin cemevi olduğunu bu rakamın yeterli olmadığını açıkladılar.
Fazıl Say’a dava
* Piyanist ve besteci Fazıl Say’a Twitter’da yazdıkları gerekçe gösterilerek yapılan suç duyurusu sonucu “dini değerleri aşağılamak” suçlamasıyla dava açıldı. (Dava sonuçlandı, Say 10 ay hapis cezası aldı, ceza ertelendi.)
* 2007’de öldürülen Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink ile ilgili dava sonuçlandı. Mahkeme, cinayeti gerçekleştirenlerin “örgüt üyesi olmadığına” karar verdi. (Yargıtay 9. Ceza Dairesi, sanıkların içinde yer aldığı oluşumun "suç işlemek amacıyla kurulmuş örgüt" olduğuna karar verdi, dosyayı mahkemeye geri yolladı.) (AS)
* Raporun orijinalini buradan okuyabilirsiniz.
