Süleyman Şah Türbesi ile Süleyman Şah Saygı Karakolu ve bulunduğu alan, Suriye'nin Halep vilayetine bağlı Eşme köyü sınırları içinde yer alıyor ve Türkiye'nin sınırları dışındaki tek eksklav toprak parçası olma özelliğini taşıyor.
Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılmasının ardından türbe, Fransız Suriye Mandası sınırları içinde kaldı. 1921 Ankara Antlaşması ve 1923 Lozan Antlaşması’na göre, türbe Türkiye Cumhuriyeti toprağı olarak kabul edildi. Türkiye, burada muhafız bulundurma ve bayrak çekme hakkına sahip oldu.
1973: Türbenin ilk taşınması
1968 yılında Suriye, Fırat Nehri üzerindeki Tabka Barajı’nın inşası nedeniyle türbenin su altında kalacağını öne sürdü ve türbenin taşınması talebinde bulundu. Türkiye, buna karşılık bir nota vererek Keban Barajı’ndan Suriye’ye su akışını kesti. Uzun süren müzakerelerin ardından bir anlaşma sağlandı. Türbenin Halep-Haseke yolu üzerindeki Karakozak Köyü yakınlarına taşınmasına, eski yerine bir kitabe dikilmesine ve bu yerin tespiti için göl üzerine bir şamandıra konulmasına karar verildi.
1973 yılında türbe, Fırat’ın doğu kıyısındaki Karakozak Köyü’nde 10 bin 96 metrekarelik bir alana taşındı.
IŞİD tehdidi ve türbenin ikinci kez taşınması
Mart 2014’te IŞİD, Karakozak Köyü’nü işgal ederek türbeyi hedef aldı ve “Türkiye devleti Müslüman değildir. İslam toprağı olan Halep’teki bu kabirde bulunan askerler için üç gün mühlet veriyoruz. Biz bunu şirk kabul ediyoruz ve aksi takdirde kabri yerle bir ederiz” diyerek Ankara’yı tehdit etti.
Türkiye, 21-22 Şubat 2015 tarihlerinde bölgede artan çatışmaları gerekçe göstererek, “Şah Fırat Operasyonu” adıyla Süleyman Şah Türbesi ve çevresine yönelik bir sınır ötesi operasyon düzenledi. Operasyon sırasında türbe ve karakol binaları yıkıldı. Türbe, Kürt güçlerinin kontrolündeki bölgeye, Kobanî’nin yaklaşık 30 km batısındaki Eşme Köyü’ne (Aşme Ber Ferêt) taşındı.
YPG, TSK’nin düzenlediği operasyonun bilgileri dâhilinde yapıldığını ve operasyonda aktif rol aldıklarını duyurdu. Türkiye ise operasyonda PYD ve YPG’nin katkısı olmadığını açıkladı.
Öcalan’dan “Eşme ruhu” mesajı
PKK lideri Abdullah Öcalan, 21 Mart 2015’teki Diyarbakır Newroz’unda, “Çözüm Süreci” kapsamında okunan mesajında, Süleyman Şah Türbesi operasyonunda PYD-YPG’nin rolüne dikkat çeken bir açıklamada bulundu:
“...Ayrıyeten hem bölgemiz için hem de uluslararası dünya için büyük anlamı olan Kobanî direnişini ve zaferini selamlıyorum. Bu temelde gelişen 'Eşme ruhunu' halklarımız arasında yeni tarihin sembolü olarak selamlıyorum.”
6 Mart 2016’da ise dönemin PYD Eş Başkanı Salih Müslim, Şah Fırat Operasyonu sırasında koordinasyon sağlamak için Türkiye’de bulunduğunu açıkladı. Müslim, “İstanbul’daydım. Ankara’da bir ekip oluşturulmuştu. Ama istediğim zaman hem Kobanî’yle hem de onlarla konuşabiliyordum. Telefonları bendeydi. O dönem kriz masasıyla ilişkideydim” dedi.
Abdi’den 'Süleyman Şah Türbesi' açıklaması
Suriye Demokratik Güçleri (SDG) Genel Komutanı Mazlum Abdi, 11 Aralık 2024’te yaptığı açıklamada, hâlihazırda Suriye’nin Eşme Köyü sınırları içerisinde bulunan Süleyman Şah Türbesi’nin, Karakozak’taki eski yerine taşınması konusunda Türkiye ile işbirliğine hazır olduklarını belirtti.
Mazlum Abdi, ayrıca 2015 yılında IŞİD’in oluşturduğu tehdit sırasında türbenin korunmasına katkıda bulunduklarını da hatırlattı.
Mazlum Abdi: Süleyman Şah Türbesi için işbirliğine hazırız
Milli Savunma Bakanlığı ise bir gün sonra yaptığı açıklamada, Süleyman Şah Türbesi’nin eski yerine taşınmasıyla ilgili olarak, “Sahada uygun koşulların oluşması durumunda bu konu değerlendirilecektir” ifadelerini kullandı.
SDG, türbe için Karakozak’tan çekiliyor
Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu (SMO) gruplarından oluşan 'Özgürlük Şafağı Operasyon Odası', 12 Aralık 2024'te Münbiç konusunda SDG ile bir ateşkes anlaşmasına varıldığını duyurdu.
Anlaşmada, SDG’nin Münbiç’in yanı sıra Süleyman Şah Türbesi’nin eski yeri olan Karakozak Köyü’nden de çekilmesine ilişkin bir madde yer alması dikkat çekti.
Münbiç ateşkesinde ‘Süleyman Şah Türbesi’ detayı
(VC)
