Türkiye'nin kullanacağı Çin aşısı nasıl yapıldı?

Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçen Cuma günü "Aşı yaptıracak mısınız?" sorusuna şöyle yanıt verdi: 

"Arkadaşlar, aşıda çeşitlilik kesinlikle var. Bizim Uğur Bey ile de görüştüm. (Pfizer aşısı). Olay sadece Çin değil, Çin'in dışında Rusya ile de görüşmeler var."

Erdoğan, BioNTech-Pfizer ortaklığındaki aşıyla ilgili bu açıklamayı yaparken, Türkiye'nin 50 milyon doz sipariş ettiği ve öncelikli olarak risk gruplarına yapılacak "Çin aşısı"nın ayrıntılarına baktık.

İnaktif virüs aşıları sınıfında

Almanya'daki BioNTech aşısı, Moderna ya da Astrazeneca'nın mRNA'dan faydalanarak üretilen aşıların aksine, Çin'in aşısı aktif olmayan ya da zayıflatılmış virüs aşıları sınıfına giriyor.

İnaktive edilmiş aşılar, virüsün bir laboratuvarda geliştirilmesi ve ardından öldürülmesi ile yapılıyor. 

Virüsü güvenli bir şekilde hazırlamak ve ardından öldürmek, yeni teknolojilere göre daha uzun sürebiliyor. Ancak etkisiz hale getirilmiş aşılar, koronavirüsün girişine aracılık eden tek başak proteinden ziyade, vücuda virüse gizlice müdahale olanağı sağlıyor. 

Dünyada şu an hangi aşı grubunun daha etkili olduğu konusunda tartışmalar sürüyor.

Faz 1/2'de bağışıklık tepkisi görüldü

CoronaVac adlı aşıyı özel bir Çin şirketi olan Sinovac Biotech geliştirdi.

Haziran ayında şirket, 743 gönüllü üzerinde yapılan Faz 1/2 denemelerinin ciddi bir yan etki bulmadığını ve bir bağışıklık tepkisi ürettiğini duyurdu.

Sinovac, karşılaştırmalı olarak mütevazı bir antikor üretimini gösteren araştırmanın ayrıntılarını bir tıp dergisinde Kasım ayında yayınladı.

Fakat aşının insanları Covid-19'dan korumak için yeterli olup olmadığını yalnızca bir Faz 3 denemesi gösterebilir.

Temmuz ayında, Sinovac Brezilya'da bir Faz 3 denemesi başlattı ve bunu Endonezya ile Türkiye'deki deneyler izledi.

Faz 3 sonuçları ve etki oranı bekleniyor

Sinovac henüz son aşama deneme verilerini yayınlamazken, 19 Ekim'de Brezilya'daki yetkililer Faz 3 denemelerinde test ettikleri beş aşı arasında en güveniliri olduğunu söylediler.

Reuters, Çin hükümetinin Sinovac aşısına Temmuz ayında sınırlı kullanım için acil durum onayı verdiğini bildirdi.

• NOT: Faz 3 test sonuçları netleşmediği için aşının etki oranı konusunda bir yüzde şu an yok. Pfizer/BioNTech ortaklığı aşılarının yüzde 90, Moderna yüzde 95, Rusya ise Sputnik aşılarının yüzde 92 etkili olduğunu duyurmuştu. 

Çin'de risk gruplarına Ekim'de yapıldı

Ekim ayında, Çin'in doğusundaki Jiaxing kentindeki yetkililer, sağlık çalışanları, liman müfettişleri ve kamu hizmeti personeli de dahil olmak üzere nispeten yüksek riskli işlerde çalışan kişilere CoronVac aşısı yaptıkların açıkladılar.

Sinovac aşıyı küresel dağıtım için üretmeye hazırlanıyor ve Mart 2021'e kadar Endonezya'ya en az 40 milyon doz tedarik etmek için bir anlaşma yaptı.

Eylül ayında Sinovac CEO'su Yin Weidong, şirketin Amerika Birleşik Devletleri de dahil olmak üzere 2021'in başlarında aşıyı küresel çapta dağıtacaklarını duyurdu.

• NOT: CoronaVac ve yeni dozları formüle etmek için kullanılan hammadde, grip aşılarının tutulduğu 2–8 ° C'de (36–46 ° F) taşınabilir ve soğutulabilir. 

Testler durdurulup tekrar başlatılmıştı

Brezilya hükümeti 9 Kasım'da ülkenin Sinovac deneyini bir önceki ay olumsuz bir olay nedeniyle duraklattığını duyurdu.

Duraklamanın ayrıntıları belirsizdi ve siyasetin işin içinde olduğuna dair şüpheler uyandırdı. Açıklamadan iki gün sonra deneylerin devamına izin verildi.

Brezilya'da sağlık alanında yetkili kurum Anvisa, "Askıya almanın söz konusu ürünün kalitesi, güvenliği ve etkisi ile ilgili bir sorun olduğu anlamına gelmediği" yönünde bir açıklama yaptı.

Testleri yürüten Butantan biyomedikal merkezi ise basına ölümün intihar olarak kayıtlara geçtiğini bildirdi. Türkiye Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Serhat Ünal da olayın intihar vakası olduğunu belirtti. 

• NOT: Sinovac Biotech, geliştirdiği yeni tip koronavirüs (Covid-19) aşısının üretim kapasitesinin artırılması için Çinli bir şirketten 515 milyon dolarlık fon aldığını duyurdu.

Ne kadara mal oluyor? 

Çin kenti Jiaxing'in hastalık kontrol ve önleme merkezi (CDC), 16 Ekim'de WeChat üzerinden yaptığı açıklamada, CoronaVac adlı iki aşı adayının doz başına 200 yuan'a (yaklaşık 240 lira) mal olacağını açıklamıştı.

(PT)