Türkiye Kütüphane Yoksulu

ABnin yakın nüfuslu ülkelerine göre, Türkiyede halk kütüphanelerinin durumu içler acısı. Almanyada 10 bin 531, İspanyada 5 bin 209 halk kütüphanesi var. Türkiyedeki bin 432 kütüphaneden 274ü ise kapalı durumda.

İstanbul

Halk kütüphaneleri, bilgiye erişmede eşitliğin sağlanması ve demokratik bir toplumun oluşturulmasında büyük bir öneme sahip. Türkiye'deyse, halk kütüphaneleri neredeyse unutulmaya terk edilmiş durumda.

Bu saptama, Kültür ve Turizm Bakanlığı Müsteşarı Mustafa İsen'in açıklamalarına da yansıdı. İsen, Kütüphane Haftası dolayısıyla yaptığı konuşmada , "kütüphanelerin Cumhuriyet döneminden sonra toplum zihninde erozyona maruz kaldığını" söyledi. İsen'in verdiği bilgiye göre, Türkiye'deki 1,432 halk kütüphanesinden 274'üyse kapalı. Bir iki ay içindeyse, 81 ildeki kütüphanelerin hepsi dijital altyapıyla donatılacak.

Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi'yse, AB'ye üye olabilmek için atılan adımların halk kütüphanelerine yansımadığını söylüyor. Derneğin basın açıklamasında, halk kütüphanelerinin "yaş, ırk, cinsiyet, inanç, milliyet, dil ve düşünce farkı gözetmeksizin yediden yetmişe bütün halka hizmet götürmek gibi evrensel bir amaçla hizmet vermesi gerektiği", ancak mevcut sorunlar nedeniyle bu işlevin yerine gelmediği belirtildi. Dernek, halk kütüphanelerinin AB standartlarına kavuşması için çözüm önerilerini de açıkladı.

Derneğin verdiği rakamlara göre, AB'de Türkiye'ye yakın nüfuslu ülkelerle Türkiye'de kütüphanelerin istatistikler karşılaştırması şöyle:

	Almanya	Fransa	İngiltere	İspanya	Türkiye
Halk kütüphanesi sayısı	10.531	3.924	4.620	5.209	2024*
100 bin kişiye düşen kütüphane sayısı**	12,8	6,6	7,8	13,03	2,9
Çalışan kütüphaneci sayısı	8.740	7.050	6.148	4.139	261
Üye sayısı	7.370.529	12.159.026	33.664.000	7.992.568	334.225

* 2005 yılı itibarıyla 1432

** AB ortalaması 10,5

(2002 yılı verileri, kaynak: www.libecon.org)

Çözüm demokratik, sayısal kütüphaneler

Derneğin, saptamaları ve önerdiği çözümlerse şöyle:

* Halk kütüphanelerinin çok kültürlülüğün ve sivil toplumun gerçekleşmesine katkıda bulunmasının önündeki engeller kaldırılmalı.

* Meslek eğitimi görmüş kütüphanecilerin bu kütüphanelere çekilmesi gerekmektedir. Halen çalışanların özlük hakları iyileştirilmeli; karar süreçlerine katılmaları sağlanmalı.

* Kitap dışı materyal alımı güçlendirilmeli.

* Teknolojik gelişmeler, Bütünleşik Kütüphane Sistemleri üzerinde yaygınlaştırılmalı. Kütüphaneler İnternet hat ücretlerinden indirimli olarak yararlanmalı.

* Halk kütüphaneleri, gezici kütüphane ağlarıyla desteklenmeli.

* Dışlanmış gruplar ve engellilere hizmet sunulabilmeli.

* Kütüphane binaları için gelişmiş ülkelerin standartları temel alınmalı. Kütüphaneleri üniversiteler, KOBİ'ler, Ticaret Odaları gibi kuruluşlarla işbirliğine gidebilmeli.

* Kütüphaneler Yasası geciktirilmeden çıkarılmalı.

* Halk kütüphanelerinin Türkiye'de yaşam boyu öğrenime katkıda bulunma işlevi güçlendirilmeli.

* Halk kütüphaneleri, arşivler ve müzelerin etkinlikleri ulusal, bölgesel ve yerel düzeylerde koordine edilmeli, bu konuda kapsamlı bir bilgi envanteri oluşturulmalı.

* Telif haklarından doğan giderler, halk kütüphanesi kullanıcısına yansıtılmamalıdır.

* Türkiye'de sayısal (dijital) kültür mirası yaratma çabalarına destek olunmalı.

* Halk kütüphaneleri e-devlet, e-Türkiye uygulamaları içinde görülmeli. (TK)