İsrail makamları, Bakü'de düzenlenen Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği 29. Taraflar Konferansı'na (COP29) katılacak İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog'un uçağı için Türkiye hava sahasını kullanmak istedi.
Anadolu Ajansı’nda yer alan habere göre, Türkiyeli yetkililer, İsrail makamlarının yaptığı başvuruyu reddetti.
İsrail basınında Herzog'un, "güvenlik endişeleri" nedeniyle Azerbaycan ziyaretini iptal ettiği yönünde haberler yer almıştı.
#COP29 Bakü’de başladı
Türkiye-İsrail ilişkileri
Türkiye-İsrail ilişkileri, tarihsel olarak dalgalı bir seyir izledi ve iki ülke arasında çeşitli krizlerin yanı sıra işbirliği dönemleri de yaşandı.
Türkiye, 1948’de kurulan İsrail’i 1949’da tanıyan ilk Müslüman çoğunluklu ülke olmasına rağmen, Filistin davası ve bölgesel dinamikler, zaman zaman iki ülke arasında gerginliklere neden oldu.
İki ülke arasında özellikle 1990’larda askeri ve ekonomik işbirliği gelişirken, 2009’daki Davos Krizi ve 2010’daki Mavi Marmara saldırısından dolayı ilişkileri kopma noktasına geldi. Ancak ekonomik ve ticari ilişkiler, bu krizlerden hiçbir zaman etkilenmedi.
Türkiye ve İsrail arasındaki ticaret hacmi son 20 yılda yüzde 532 artarken, bu ticaretin içinde en büyük ihracat kalemini silah ve savunma sanayiinin temel hammaddeleri oluşturdu.
2016 yılı itibarıyla İsrail, Mavi Marmara için özür diledi ve Türkiye’ye tazminat ödemeyi kabul etti. Bu gelişmeyle birlikte Türkiye ve İsrail arasındaki normalleşme adımları hızlandı, ticaret ve enerji projelerinde yeniden işbirliği başladı.
2021-2023 yılları arasında iki ülke arasında karşılıklı ziyaretler gerçekleştirildi ve diplomatik temsilciler atandı. Enerji işbirliği ve ticaret ilişkileri ön plana çıktı.
Türkiye, 7 Ekim 2023’te başlayan Filistin-İsrail Savaşı’ndan yedi ay sonra İsrail ile ticareti kestiğini söylese de 2023 yılı itibarıyla Türkiye’nin İsrail’e yaptığı ihracat, toplamda 5,4 milyar doları buldu ve İsrail, Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı ülkeler listesinde 13. sırada yer aldı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre de, Türkiye’nin İsrail’e yönelik ticareti 2023 yılı içerisinde tamamen durmadı. Bu süreçte, İsrail’e gönderilen bazı malların Filistin topraklarına ulaştığına dair iddialar da gündeme geldi; ancak istatistiklerde İsrail ve Filistin ticareti ayrı kodlarla değerlendirildi.
İletişim Başkanlığı’nın 11 Kasım 2024’te yaptığı açıklamaya göre Türkiye, İsrail’le ticareti “tamamen” durdurdu:
“Bazı basın yayın organlarında yer alan ve sosyal medyada paylaşılan, ‘Türkiye'nin İsrail ile ticareti devam ediyor’ iddiası doğru değildir. Türkiye, İsrail’le ilgili ihracat ve ithalat işlemlerini 2 Mayıs 2024 tarihinden itibaren tüm ürünleri kapsayacak şekilde tamamen durdurmuştur. Bu tarihten sonra, ülkemizden İsrail’e yönelik ihracat ve ithalat için tescil edilmiş hiçbir gümrük beyannamesi bulunmamaktadır.”
Gazeteci Metin Cihan ise Türkiye’nin İsrail ile ticari ilişkilerin durdurulduğu açıklamasına karşın ticaretin sürdüğünü belirtiyor. “Bizim gümrükten çıkışta Filistin olarak kaydediliyor. Yolda İsrail olarak değiştiriliyor” diyen Cihan, TÜİK verilerine göre Filistin’e yapılan ihracatın arttığına da dikkat çekmişti. Bu durumun İsrail basınına da yansıdığını ifade eden Cihan, Türkiye üzerinden İsrail’e gemilerin gitmeye devam ettiğini yazmıştı. (TY)
