Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) bugün Araştırma Dairesi’nin hazırladığı Asgari Ücret Araştırması Raporunu kamuoyuna açıkladı.
Raporla birlikte asgari ücrete ilişkin talep ve önerilerini sıralayan DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, aylıklara ilişkin bir rakam belirtmedi.
Çerkezoğlu, “Asgari ücret dünyanın her yerinde sembolik bir ücret iken, ülkemizde ortalama ücret haline geldi ve bu ülke, bu halk, Türkiye işçi sınıfı bunu hak etmiyor” diye konuştu.
Tutturulamayan ve sürekli revize edilen enflasyon hedeflerine göre bir artışın kabul edilemeyeceğini belirtip “Kayıplar giderilmeli” dedi. Ayrıca işçilere büyümeden ve milli gelir artışından hak ettikleri payın verilmesi gerektiğini savundu. Çerkezoğlu konuşmasında şunları söyledi:
"Türkiye bir asgari ücretli ülkesi olmaktan kurtarılı"
Türkiye’yi bir asgari ücretliler ülkesi haline getirdiler. Asgari ücretliler işçi sınıfının çok küçük, çok istisnai bir bölümünü kapsaması gerekirken ülkemizde asgari ücret ortalama ücret haline geldi. Oranı özel sektörde yüzde 50’leri buldu.
Ülkeyi yönetenler hepimizi yoksullukta eşitleyen, bütün ücretleri aşağıya doğru baskılayan politikalarını devam ettirerek işçisi, emekçisi, emeklisi hepimizi asgari bir yaşama mahkûm etmektedir. Asgari ücret dünyanın her yerinde sembolik bir ücret iken ülkemizde durum budur. Bu ülke, bu halk, Türkiye işçi sınıfı bunu hak etmiyor.
Bugün, 2024’ün Aralık ayında asgari ücretle ilgili söyleyeceğimiz en temel mesele, Türkiye’nin bir asgari ücret ülkesi olmaktan kurtarılmasıdır. Temel mesele asgari ücretin ülkemizde bu kadar önemli bir konu olmaktan çıkarılabilmesidir.
Bu nedenle bizler bir yandan insan onuruna yaraşır bir asgari ücret belirlenmesini istiyor; bir yandan da Türkiye işçi sınıfının asgari ücrete mahkûm edilmesine son vermek için acil adımların atılmasını bekliyoruz.”
Beklenti ve talepler
Çerkezoğlu, asgari ücret tespit sürecine ilişkin beklenti ve taleplerini ise şöyle sıraladı:
- Asgari ücret değil toplu iş sözleşmesi kapsamı genişletilmeli
- Asgari ücretin tespitinde asgari ücretin ortalama ücret haline geldiği dikkate alınmalı
- Asgari ücret artışında resmi enflasyon değil, kişi başına GSYH artışı esas alınmalı
- Asgari ücret yüksek enflasyon koşullarında yıl içinde tekrar belirlenmeli
- Asgari ücret belirlenirken geçim şartları göz önünde bulundurulmalı
- Asgari ücret uluslararası kurallara uygun saptanmalı, işçinin kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu hanehalkı birlikte hesaba katılmalı
- Asgari ücret sonrası ilk gelir vergisi tarife oranı yüzde 10'a düşürülmeli
- Gelir vergisi tarife dilimleri yeniden değerleme oranında artırılmalı
- Asgari ücret istisnası vergiden değil, matrahtan indirim yoluyla uygulanmalı
- İşverenlere uygulanan 5 puan SGK prim desteği çalışanlara da uygulanmalı
- Çağ dışı damga vergisi kaldırılmalıdır
- En düşük emekli aylığı asgari ücret düzeyine yükseltilmeli
- Asgari ücret bütün işçiler ve memurlar için ortak saptanmalı
"Asgari ücretli 2005’ten bu yana 20 cumhuriyet altını kaybetti"
Arzu Çerkezoğlu’nun açıkladığı rapordan öne çıkanlar da şunlar:
2014’te Avrupa’da Türkiye’den Euro cinsinden düşük asgari ücreti olan 11 ülke varken, 2024’e gelindiğinde sadece 4 ülke var. Euro cinsinden Türkiye’den daha düşük asgari ücrete sahip ülkeler Arnavutluk, Bulgaristan, Karadağ ve Sırbistan.
Türkiye’de asgari ücretin ortalama yıllık artış hızı pek çok Avrupa ülkesinden geride. Türkiye’de asgari ücret euro cinsinden son 10 yılda (2014-2024) yıllık ortalama yüzde 3,8 oranında arttırıldı.
1974’te kişi başına GSYH’nin yüzde 80,6’sı düzeyinde olan brüt asgari ücret 2024’te kişi başına gelirin yüzde 46,5’ine düştü.
Resmi enflasyon yılsonunda yüzde 44 olarak gerçekleşirse asgari ücretteki kayıp 7 bin 481 TL’ye yükselecek. Asgari ücretle çalışanın 2024 yılı boyunca yaşan kaybı ise 55 bin TL’ye yakın.
Asgari ücret açlık ve yoksulluk sınırının altında kaldı. Ekim 2024’te 17 bin 2 TL’lik net asgari ücrete karşılık açlık sınırı 20 bin 860 TL ve yoksulluk sınırı ise 72 bin 156 TL’ydi.
Asgari ücret altın karşısında da eriyor. Asgari ücretli 2005’ten bu yana 20 cumhuriyet altını kaybetti. 2005’te bir yıllık asgari ücretle 31 Cumhuriyet altını alınabilmekteydi. Bugün sadece 11,6 tane.
(HA)
