Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) insanlığa karşı suçlardan yargılamak istediği Sudan Başkanı Ömer El Beşir, 9 Kasım'da Türkiye'ye geliyor. Avrupa Birliği Mahkeme'nin tutuklama kararını anımsatarak Türkiye'yi uyardı; "Müzakere sürecini yürüten Türkiye, bu kararı ve birliğin bu hassasiyetini göz önünde bulundurmalı" mesajını verdi.
Ancak Türkiye, İslam Konferansı Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi'nin (İSEDAK) İstanbul'da toplantısına katılmak üzere gelen El Beşir'le ilgili hiçbir işlem yapmayacağını açıklamış durumda. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, bugün gazetecilerin sorularını yanıtlarken "Onlar ne karışırmış ki?" dedi.
UCM Koalisyonu: Tutuklayıp Uluslararası Mahkeme'ye teslim edin
Türkiye'nin UCM'nin yargı yetkisini tanıması için mücadele eden 16 örgütün* oluşturduğu UCM Koalisyonu'ysa, Türkiye'nin El Beşir'in gelmesine izin vermemesini, gelirse de UCM'ye teslim etmesini istedi.
Türkiye kendi başına da yargılayabilir
Koalisyon, Türkiye'nin kendi Ceza Yasası'ndaki (TCK) 13. maddesinin, insanlığa karşı suçlar, soykırım gibi suçlarda herkesin yargılanmasını gerektirdiğini de belirtti. Geçen yıl hak örgütleri, El Beşir'in Türkiye ziyareti sırasında bu maddeye dayanarak El Beşir hakkında soruşturma açılmasını istemiş, ama dönemin Adalet Bakanı Mehmet Ali Şahin izin vermemişti.
El Beşir yargıdan kaçıyor
Sudan Darfur'da 2003'ten beri, hükümet destekli milis gücü Cancavitler ve kabileler arasında çıkan çatışmalarda üç yüz bin sivil öldürülmüş, işkence görmüş, tecavüze uğramış ve milyonlarca insan zorla yerinden edilmiş durumda.
Bu suçlarla ilgili Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 31 Mart 2005 tarihli kararıyla UCM'de açılan davada, savcı Luis Moreno-Ocampo El Beşir'le ilgili tutuklama talep etti. Mahkeme bu yıl 4 Mart'ta bu talebi kabul etti ve tutuklama kararı verdi. Bu karar Lahey'deki mahkemenin bir devlet başkanıyla ilgili verdiği ilk tutuklama kararı.
El Beşir, Darfur'daki sivil nüfusun önemli bir bölümüne karşı bilerek saldırı düzenlemek, cinayet, yok etmek, tecavüz, çok sayıda sivili zorla yerinden etmek ve mallarına el koymak"la suçlanıyor.
Mahkemenin bu kararını tanımadığını söyleyen El Beşir, 2007'de Sudan İnsani Yardım Bakanı Ahmet Harun ve Cancavid milislerinin lideri Ali Abdul Rahman için çıkarılan tutuklama kararına da uymuyor ve bu iki kişiyi teslim etmiyor.
El Beşir her ülkeye gidemiyor
UCM Koalisyonu'nun verdiği bilgiye göre, El Beşir, tutuklama kararından sonra Eritre, Mısır, Libya, Katar, Suudi Arabistan, Etiyopya ve Zimbabve olmak üzere, hiçbiri UCM'ye taraf olmayan yedi ülkeye gitti. Sekizincisi Türkiye olacak.
Afrika Birliği, kararın uygulanmaması konusunda ülkeler nezdinde girişimlerde bulunuyor ama, Botsvana, Brezilya ve Güney Afrika; ülkelerine gelmesi durumunda, El Beşir hakkındaki tutuklama kararını uygulayacaklarını açıklamış durumda. (TK)
* UCM Koalisyonu şu örgütlerden oluşuyor: Ankara Barosu, Başkent Kadın Platformu Derneği, Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği, Diyarbakır Barosu, Helsinki Yurttaşlar Derneği, İnsan Hakları Araştırmaları Derneği, İnsan Hakları Derneği, İnsan Hakları Gündemi Derneği, İnsan Hakları ve Mazlumlar İçin Dayanışma Derneği, İzmir Kadın Dayanışma Derneği, Sarmaşık Yoksullukla Mücadele ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği, Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı, Toplumsal Olayları Araştırma ve Yüzleşme Derneği, Türkiye İnsan Hakları Vakfı, Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi, Van Kadın Derneği.
