Dünyada 200'ü son üç kuşakta kaybolan, 2 bin 300'ü kaybolma riski altında bulunan, bilinen 6 bin dilden biri de Kürtçe ve İstanbul Kürt Enstitüsü (Enstituya Kurdi) başkanı Sami Tan'a göre milyonlarca Kürt'ün yaşadığı Türkiye'de en önemli sorun dilin resmen kabul edilmemesi.
"Hala ismi konulmamış dilin. Devlet Kürtçe bir kanal açıyor ama bu kanalın adı bile Kürtçe değil. kanalın yasal alt yapısı yok. Kürtçe'ye dönük yasaklamalar ve engellemeler fiili ve hukuki bir biçimde devam ediyor. Bu anlamıyla da görünen şu: Kürtçe'yle Kürt sorunu arasında birebir bir bağlantı var. Bu sorun çözülmeden dilin de özgürleşmesi pek mümkün gözükmüyor."
Anadili günü
Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü'nün (UNESCO) 21 Şubat Dünya Anadili günü öncesinde yayımladığı "Tehlike Altındaki Diller Atlası"na göre, Türkiye'de 15 dil tehlike altında.
Ethnologue.com Zazaca, Dimlice ve Kırmançi ile Kırmançi'nin lehçeleri sayılan Şikaki ve Herki'yi ayrı diller olarak değerlendiriyor. Tüm bunlar Kürtçe ana başlığında toplanırsa 5 milyondan fazla kişinin anadili olarak Kürtçe konuştuğu söylenebilir. KONDA'nın 2007 tarihli araştırmasına göre kendini Kürt olarak tanımlayanlarsa 11,5 milyon civarında.
Türkiye'de konuşulan dilleri dünya dilleri üzerine kapsamlı çalışmalara yer veren ethnologue.com'un raporuna göre ülkede Türkçe'yle birlikte 36 dil konuşuluyor.
Dünya Anadili Günü, 2000'den bu yana kutlanıyor.
"Dil eğitimi resmi alana taşınabilmeli"
İstanbul Kürt Enstitüsü, 18 Nisan 1992'de İsmail Beşikçi, İbrahim Gürbüz, Feqî Hüseyn Sağnıç, Musa Anter, Cemşid Bender, Yaşar Kaya, Abdurrahman Durre ve Süleyman İmamoğlu tarafından kuruldu.
Kitap, dergi, sözlük yayıncılığının da aralarında olduğu etkinlikler yürüten enstitünün başkanı Tan, TRT6'nın yayına başlamasının yaptığı olumlu etkinin hukuki altyapıdan yoksun olması ve bir hak olarak tüm vatandaşlara tanınmaması nedeniyle azaldığını düşünüyor.
"Özel kanallar açısından engellemeler devam ediyor" diyen Tan, Kürtçe eğitiminin önünün açılmasının önemini vurguladı. "Temel talep, Kürtçe eğitim ve resmi okullarda yapılması."
"İlgi artıyor"
TRT6 üzerine yapılan tartışmalar sırasında üniversitelerde Kürt dili bölümlerinin açılması da gündeme geldi. Tan, Kürtçe kurslarının dilin gelişimi için yeterli olmayacağını vurguluyor ve akademide, resmi alanda kullanıma girmesini önemsiyor.
Öte yandan, sadece İstanbul'da 20'ye yakın Kürtçe kursu var; burada 200'den fazla insan dili öğreniyor. Tan, Türkiye genelinde bu sayının 2 bini geçeceğini öne sürüyor.
"Son üç yıldır ciddi bir bilinç sıçraması var. Kürtler ciddi bir asimilasyonla karşı karşıya olduklarını gördüler ve dili kullanmaya ağırlık verdiler. Sınırlı imkanlara rağmen kurslara ilgi artıyor."
"Dilin baskı altında tutulmasının asıl mağduru çocuklar, gelecek kuşaklar" diyor Tan. "Bu nedenle ilköğretimden itibaren Kürtçe eğitime başlanmalı."(BÇ/EÜ)
