* Fotoğraf: Umut VEDAT / turkiyedekomur.org
Ekosfer Derneği, kömürle ilgili birçok veriye ve Türkiye'de yapımı süren, planlanan ve çalışan termik santralların etkileşimli haritasına ev sahipliği yapan Türkiye'de Kömür (turkiyedekomur.org) adlı internet sitesini kullanıma açtı.
Kömürün enerjideki rolü, iklim krizine etkisi, halihazırda çalışan termik santrallar, yapımı planlananlar ve dünyada kömürün kullanımıyla ilgili önemli verilerin derlendiği site, güncel veri ve istatistiklerle konu hakkında bilgi sahibi olmak isteyenlere yol gösteriyor.
Sitede, Türkiye’de çalışan ve planlanan termik santralları gösteren etkileşimli bir harita da bulunuyor.
Dünya ve Türkiye’nin enerji alanında bilinen kuruluşlarından derlenen verilerle oluşturulan bilgi bankası, kömürün enerji üretimindeki payı dışında sosyal ve çevresel etkileriyle ilgili bilgiler de içeriyor.
Kömürle ilgili görsel arşiv kullanımda
Türkiye’de Kömür adlı internet sitesinin fotoğraf ve video arşivi de gazeteci ve sivil toplum kuruluşlarının kullanımına açık. Görsel arşiv, Türkiye’nin tanınmış gazeteci ve fotoğrafçılarının gönüllü katkılarıyla oluşturuluyor.
Sitedeki bilgi bankası da kömürle ilgili farklı kuruluşlarca hazırlanmış çok sayıda rapora ev sahipliği yapıyor.
Herkese açık bir bilgi bankası
Ekosfer Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Özgür Gürbüz, sitenin gazetecilere, akademisyenlere ve konu hakkında kapsamlı bilgi sahibi olmak isteyen herkese yardımcı olacak bir bilgi bankası olduğunu söylüyor:
“İklim krizine yol açan fosil yakıtların başında kömür geliyor. Krizden çıkmanın yolu da kömürden vazgeçmekten geçiyor. Bu çıkışı planlarken, kömürün maliyetinden, çevresel ve sosyal etkilerine kadar birçok bilgiyi aynı anda değerlendirmek zorundayız.
“Hazırladığımız Türkiye’de Kömür sitesi hem bu bilgilere kolaylıkla ulaşmamızı sağlıyor hem de dünyadaki gelişmeleri gösteriyor. Kömürü, kulaktan dolma bilgilerle değil güvenilir kaynaklardan derlenmiş verilerle değerlendirebiliyorsunuz.”
Türkiye’de kömür
Sitede Türkiye’de kömüre ilişkin yer alan bazı bilgiler şöyle:
- Türkiye'de elektrik üretiminde kömürün payı yüzde 37.
- Türkiye Planlanan kömürlü termik santral projelerinde Türkiye, Çin'den sonra 2. Sırada.
- Planlanan kömürlü termik santrallerin toplam kurulu gücü 31,3 gigawatt.
- Kömürlü termik santrallerin toplam kurulu gücü 20,3 gigawatt.
- Türkiye, dünyanın en büyük yedinci kömür ithalatçısı.
- Elektrik üretiminde kömür
- 2019’da, Türkiye’de elektrik üretiminin yüzde 37’si ve toplam kurulu gücün yüzde 22’si kömüre dayanıyordu.
Kömürün etkileri
Kömür ve iklim krizi: Kömür karbon etkisi en yoğun fosil yakıt. Küresel ısınmadaki artışı Paris Anlaşması’nda hedeflenen 1,5°C ile sınırlı tutabilmek için gereken emisyon azaltım hedeflerine ulaşmada kömür kullanımının kademeli azaltılması ve tamamen durdurulması kilit önem taşıyor.
Kömür ve sağlık: Fosil yakıtlardan kaynaklanan küresel hava kirliliği maliyeti günde 8 milyar ABD Dolarına ya da dünya GSYİH'sinin yaklaşık yüzde,3'üne ulaştı. Hava kirliliğinin insan sağlığı üzerinde birçok olumsuz etkileri var: Solunum yolu enfeksiyonlarına karşı savunmasızlık, alerjik solunum sistemi hastalıklarında ve Kronik Obstrüktif Akciğer hastalığında şiddetlenme, gözlerde tahriş, solunum sistemi kanserleri, solunum ve dolaşım sistemi hastalıklarının görülme sıklığında ve ölüm oranlarında artış.
Kömür ve geçim kaynakları: Kömür, çıkarılmasından ve taşınmasından, hazırlanmasına (kırma, eleme ve yıkama yoluyla) ve yakılmasına kadar tüm aşamalarda ve bu aşamaların her birinde üretilen atığın bertarafı sırasında doğal çevre üzerinde olumsuz etkilere neden olur. Ormanları, vadileri ve dağları yok ederken, yeraltı ve yüzey su kaynaklarını kirletir veya kurutur.
(TP)
