Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu'nun (UNICEF) açıkladığı rapora göre, Türkiye'de kırsal bölgelerde yaşayan 473 bin kişinin hiçbir kanalizasyon sistemine erişimi yok ve açığa dışkılıyor.
İki örgütün ortak yürüttüğü İçme Suyu Arzı ve Hıfzısıhha İzleme Programı (JMP) kapsamında yayınlanan rapora göre, verilerin derlendiği 1990'dan bu yana ilk defa sağlıklı içme suyuna erişimi olmayan insanların sayısı 1 milyarın altına düştü.
Raporda, kanalizasyon yokluğunun sebep olduğu ishal gibi hastalıkların beş yaş altı çocuk ölümlerinin birincil sebebi olduğu vurgulanıyor.
Kirlenmemiş suya erişim
Gelişmiş içme suyu kaynağı, tanım olarak, dizaynı ve yapısı itibariyle suyun dış etkilerle kirlenmesini engelleyen bir düzen öngörüyor. Örneğin kaynaktan gelen boru hattı ve yağmur suyu kolektörleri bu tanıma girerken; üstü açık kuyular, nehir ya da kanalların yüzey suları gelişmemiş kaynak olarak tanımlanıyor.
Gelişmiş kanalizasyon sistemi de insan dışkısıyla insanların etkileşimini önleyen yapılar olarak kabul ediliyor. Borulu kanalizasyon sistemine bağlı sifon bu tanıma girerken, açık kuyu veya lazımlıksa gelişmemiş kanalizasyon olarak kabul ediliyor. Dışkıyı uzaklaştıran hiçbir yapının olmamasıysa en kötü durum.
Birleşmiş Milletlerin Binyıl Hedefleri'nden biri de, 2015'e kadar gelişmiş içme suyu ve kanalizasyon sistemlerine ulaşamayan nüfusun oranını 1990 seviyesinin yarısına indirmek.
Kırsalda kanalizasyon sorunu
Raporda Türkiye'yle ilgili veriler şöyle:
- Nüfus 1990'da 57 milyon 345 binken 2006'da 73 milyon 922 bin kişi oldu. Kentlerde yaşayanların oranı yüzde 59'dan yüzde 68'e çıktı.
- Kentlerde yaşayan nüfus için gelişmiş içme suyuna erişim oranı 1990'da yüzde 92'yken 2006'da yüzde 98'e çıktı. Kırsal bölgelerdeyse bu oran aynı zaman dilimi içinde yüzde 74'ten yüzde 95'e yükseldi.
- Aynı dönemde gelişmiş kanalizasyona erişebilen nüfusun oranı kentlerde aynı kaldı: yüzde 96. Kırsaldaysa yüzde 69'dan yüzde 72'ye yükseldi. Bununla birlikte, kırsal kesimde nüfusun yüzde 2'sinin hiçbir kanalizasyon sistemine erişimi yok, açığa dışkılıyor.
Şişelenmiş su kullanımı
Türkiye, şişelenmiş su kullanımında önde gelen ülkelerden biri. Raporda, şişelenmiş suyun ancak yemek ve kişisel temizlik için gelişmiş su kaynağı kullanıldığında "gelişmiş içme suyu kaynağı" olarak kabul edildiği belirtiliyor.
Türkiye'de, kentlerde nüfusun yüzde 26'sı şişelenmiş su kullanıyor. Bu konuda dünyada altıncı sırada. (EÜ/EZÖ)
