* Fotoğraf: Hikmet Adal - bianet arşivi
İnsan Hakları Derneği (İHD), Çerkes Soykırımının 159. yılında bir açıklama yayınlayarak, yaşamını yitirenleri andı.
İHD'nin açıklaması şöyle:
"21 Mayıs Çerkesler'in 1864' de uğradığı soykırım ve sürgünün yıl dönümü.
"Soykırım bir insanlık suçudur. Soykırım bir halkın, topluluğun tamamını hedef alır. Soykırımın etkileri ve sonuçları yıkıcıdır.
"Bundan 159 yıl önce, 1 milyonun üzerinde Çerkes, yaşadıkları topraklardan zorla sürülerek yaşamını yitirdi. Tarihin en eski dönemlerinden beri yaşadıkları anayurtları Kafkasya'da bir dil ve kültür geliştiren Çerkesler yüzyıllarca süren direnişe rağmen büyük devletlerin kolonyalist politikaları ve hedefleri doğrultusunda yaşanan soykırımla anayurdundan koparılmış oldu. Bu yaşananlar modern Avrupa tarihinde yaşanan ilk etnik temizlik, ilk soykırımdır.
"Çarlık Rusya'sı, Kafkasya'nın doğusunda, Dağıstan ve Çeçen-İnguş Bölgesi'nde, savaş boyunca kadın, çocuk ayırmaksızın tam bir imha politikası izledi. Bir milyonu aşkın Çerkes katledildi, daha fazlası vatanından sürgün edildi. Beş yüz binin üzerinde insan sürgün yolculuğunda ve ilk yerleştikleri bölgelerde yaşamını yitirdi. Sadece Trabzon'da 53 bin Çerkes öldü. Vubıhların dilini konuşabilen kalmadı. Adıgelerin bir boyu olan Natuhayların adı bugün sadece tarih kitaplarında kaldı.
"İHD olarak soykırıma uğramış tüm halklar gibi Çerkes Halkı için de öncelikle yaşadıkları soykırımın dünyaca tanınmasını, hafıza merkezlerinin kurulmasını, onarıcı adaletin yani tanıma, özür dileme ve kayıpların tazmininin gerçekleşeceği sürecin bir an önce başlatılmasını istiyoruz. Soykırım politika ve uygulamaları nedeniyle Çerkes halkının kültürel hakları da ağır bir şekilde ihlal edilmiştir.
"Çerkes Soykırım günü vesilesiyle başta Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti olmak üzere tüm dünyaya sesleniyoruz:
"Türkiye ve diğer devletler tarafından 'Çerkes Soykırım ve Sürgünü' tanınmalıdır.
"Çerkes halkının soykırım nedeniyle yaşadıkları kayıpları tazmin edilmelidir.
"Toplumsal barışın inşası için Türkiye'de yaşayan tüm farklı kimliklerle beraber Çerkeslerin de dillerini, kültürlerini, kimliklerini yaşayabilmek ve yaşatabilmesi adına tüm kolektif hakları tanınmalı ve var olan yasal engeller kaldırılmalıdır. Engellerin kaldırılmasına ek olarak, Çerkes dili ve kültürünün gelişmesi için özel önlemler alınmalıdır.
"İHD olarak, Çerkes Soykırımında yaşamını yitirenleri bir kez daha saygıyla anıyoruz."
(AÖ)
