Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) web sayfasında 16 başlık altında 118 göstergeyi içeren Toplumsal Cinsiyet Göstergeleri Veri Setini 8 Mart dolayısıyla yayımladı.
TÜİK Birleşmiş Milletler (BM) Toplumsal Cinsiyet Göstergeleri Minimum Gösterge Seti’ni ilk defa 2017 yılında yayına açtı. Bu verilere TÜİK web sayfasında Toplumsal Cinsiyet Göstergeleri Veri Seti başlığından ulaşılabiliyor.
TÜİK’in bugün yayınladığı Toplumsal Cinsiyet Göstergeleri’nden bazıları 2017 yılına ait; bir kısmı ise 2016’da yapılan araştırmaların sonuçları.
Nüfusun yüzde 49,87i kadın
Bu verilere göre Türkiye nüfusunun yüzde 49,8’ini kadın nüfus oluşturdu.
Türkiye’de 2017 yılında, erkek nüfus kadın nüfus 40 milyon 275 bin 390 kişi olurken 40 milyon 535 bin 135 kişi oldu.
Yüzdelik ifadeyle nüfusun yüzde 49,8’ini kadınlar yüzde 50,2’sini erkekler oluşturdu.
Kadınlar ile erkekler arasındaki bu oransal denge, kadınların daha uzun yaşaması nedeniyle 65 ve daha yukarı yaş grubunda kadınların lehine değişti. Bu yaş grubundaki nüfusun yüzde 56’sını kadınlar yüzde 44’ünü ise erkekler oluşturdu.
Kadınların beklenen yaşam süresi 80,7 yıl
Hayat tabloları, 2016 sonuçlarına göre; doğuşta beklenen yaşam süresi, Türkiye geneli için toplamda 78, erkeklerde 75,3 ve kadınlarda 80,7 yıl oldu. Genel olarak kadınların erkeklerden daha uzun süre yaşadığı ve doğuşta beklenen yaşam süresi farkının 5,4 yıl olduğu görüldü.
En az bir eğitim düzeyini tamamlama oranı
Türkiye’de 2016 yılında, 25 ve daha yukarı yaşta olan ve en az bir eğitim düzeyini tamamlayanların toplam nüfus içindeki oranı yüzde 88,9 iken bu oran erkeklerde yüzde 95,1, kadınlarda ise yüzde 82,8 oldu.
Kız çocuklarının brüt okullaşma oranının, erkek çocuklarının brüt okullaşma oranına olan göreli büyüklüğünü ifade eden cinsiyet eşitliği endeks değeri, 1’e eşit ise kız ve erkek çocukları arasında eşitlik bulunduğu anlamına gelir. Cinsiyet eşitliği endeks değerinin, 1’den küçük olması erkek çocukları lehine eşitsizlik, 1’den büyük olması ise kız çocukları lehine eşitsizlik olduğunu gösterir.
Cinsiyet eşitliği endeksi öğretim türüne göre incelendiğinde; 2016 yılında ilköğretim öğrenci cinsiyet eşitliği endeksi 1,009, ortaöğretim cinsiyet eşitliği endeksi 0,943 ve yükseköğretim cinsiyet eşitliği endeksi 0,964 oldu. Cinsiyet eşitliği endeksi yıllar itibariyle incelendiğinde ise; yükseköğretim cinsiyet eşitliği endeksinin 2008 yılından beri sürekli kız öğrenciler lehine gelişme gösterdiği görüldü.
Kadın akademisyen oranı arttı
Yükseköğretim istatistikleri sonuçlarına göre; 2016 yılında erkeklerde yüzde 56,9’a düşerken kadınlarda yüzde 43,1’e yükseldi. Bu oran 2007 yılında erkek profesörlerin/okutmanların oranı yüzde 59,9 iken kadın profesörlerin/okutmanların oranının yüzde 40,1 idi.
Cinsiyete göre seçilmiş göstergeler, 2016
Kadınların istihdam oranı erkeklerin yarısından az
Hanehalkı işgücü araştırması sonuçlarına göre; 2016 yılında, Türkiye’de 15 ve daha yukarı yaştaki istihdam edilenlerin oranı yüzde 46,3 olup bu oran erkeklerde yüzde 65,1, kadınlarda ise yüzde 28 oldu.
Eğitim durumuna göre işgücüne katılım oranı incelendiğinde, kadınların eğitim seviyesi yükseldikçe işgücüne daha fazla katıldıkları görüldü. Okuryazar olmayan kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 15,2, lise altı eğitimli kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 27,2, lise mezunu kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 33,6, mesleki veya teknik lise mezunu kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 41,4 iken yükseköğretim mezunu kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 71,3 oldu.
Kadınlar en çok hizmet sektöründe çalışıyor
Hanehalkı işgücü araştırması sonuçlarına göre; 2016 yılında cinsiyete ve ekonomik faaliyetlere göre istihdam oranı incelendiğinde, tarım sektöründe toplam istihdam oranı yüzde 19,5, erkek istihdam oranı yüzde 15,5, kadın istihdam oranı yüzde 28,7 oldu. Sanayi sektöründe toplam istihdam oranı yüzde 26,8, erkek istihdam oranı yüzde 31,6, kadın istihdam oranı yüzde 15,9 oldu. Hizmet sektöründe ise toplam istihdam oranı yüzde 53,7 olup bu oran erkeklerde yüzde 53, kadınlarda yüzde 55,4 oldu.
Kadınlar daha çok yarı zamanlı işlerde çalışıyor
Hanehalkı işgücü araştırması sonuçlarına göre; yarı zamanlı çalışanların istihdam içindeki oranı 2016 yılında toplamda yüzde 10,3 olurken, erkeklerde bu oran yüzde 6,5, kadınlarda ise yüzde 19,1 oldu.
Yönetici pozisyonundaki kadın oranı
Hanehalkı işgücü araştırması sonuçlarına göre; şirketlerde üst düzey ve orta kademe yönetici pozisyonundaki kadın oranı 2012 yılında yüzde 14,4 iken 2016 yılında yüzde 16,7 oldu.
Kadınların ilk evlenme yaşı 2017 yılında 24,6
Evlenme istatistikleri, 2017 sonuçlarına göre; resmi olarak ilk evliliğini 2017 yılında yapmış olan kadınların ortalama ilk evlenme yaşı 24,6 iken bu yaş erkeklerde 27,7 oldu. İlk evlenme yaşının en yüksek olduğu il, erkeklerde 30,6, kadınlarda 28,2 ile Tunceli oldu. İlk evlenme yaşının en düşük olduğu il ise erkeklerde 25,8 ile Niğde ve Şanlıurfa, kadınlarda 21,6 ile Ağrı illeri oldu.
Kaba boşanma hızı
Boşanma istatistikleri, 2017 sonuçlarına göre; kaba boşanma hızı binde 1,6 oldu. İllere göre incelendiğinde kaba boşanma hızının en yüksek olduğu il, binde 2,57 ile İzmir oldu. Bu ili binde 2,51 ile Antalya ve Muğla, binde 2,3 ile Aydın izledi. Kaba boşanma hızının en düşük olduğu il ise binde 0,2 ile Hakkari oldu. Bu ili binde 0,21 ile Bitlis, binde 0,22 ile Şırnak izledi.
Eşler arası sorunlar araştırması
Aile yapısı araştırması, 2016 sonuçlarına göre; eşler arasında en fazla sorun yaşanan konunun yüzde 5,9 ile ev ile ilgili sorumluluklar olduğu görüldü. En fazla sorun yaşanan diğer konular sırasıyla, yüzde 5,4 ile ailece birlikte vakit geçirmeme ve yüzde 5,3 ile sigara alışkanlığı oldu.
Cinsiyete göre incelendiğinde; kadınlar eşi ile en fazla eşinin gelirinin yeterli olmaması, ev ile ilgili sorumluluklar ve sigara alışkanlığı konularında sorun yaşadığını belirtti. Eşinin gelirinin yeterli olmaması konusunda kadınlar yüzde 7,3, erkekler yüzde 3 oranında, ev ile ilgili sorumluluklarda kadınlar yüzde 7,1, erkekler yüzde 4,6 oranında, sigara alışkanlığı konusunda ise kadınlar yüzde 6,7, erkekler yüzde 3,7 oranında sorun yaşadı.
Kadınlarda obezite oranı daha yüksek
Sağlık araştırması sonuçlarına göre; boy ve kilo değerleri kullanılarak hesaplanan vücut kitle indeksi incelendiğinde; 15 yaş ve üstü obez bireylerin oranı 2014 yılında yüzde 19,9 iken, 2016 yılında yüzde 19,6’ya düştü.
Obez bireylerin oranı cinsiyet ayırımında incelendiğinde, 2016 yılında erkeklerin yüzde 15,2’sinin, kadınların ise yüzde 23,9’unun obez olduğu görüldü.
Ölüm nedeni istatistikleri
Ölüm nedeni istatistikleri sonuçlarına göre; 2016 yılında ölüm vakalarının nedenleri arasında ilk sırada yüzde 39,8 ile dolaşım sistemi hastalıkları, ikinci sırada, yüzde 19,7 ile iyi ve kötü huylu tümörler, üçüncü sırada ise yüzde 11,9 ile solunum sistemi hastalıkları yer aldı.
Cinsiyete göre ölüm vakalarının nedenleri incelendiğinde sıralamada kadın erkek arasında önemli bir farkın olmadığı görüldü. Buna göre, kadınların ölüm nedenlerinde ilk sırayı yüzde 43,9 ile dolaşım sistemi hastalıkları, ikinci sırayı yüzde 15,1 ile iyi ve kötü huylu tümörler, üçüncü sırayı ise yüzde 11 ile solunum sistemi hastalıkları aldı.
Sigara kullanımı kadınlarda daha az
Sağlık araştırması sonuçlarına göre; her gün ve arasıra tütün kullanan bireylerin oranı 2014 yılında yüzde 32,5 iken bu oran 2016 yılında yüzde 30,6 oldu. Bu oran 2016 yılında erkeklerde yüzde 44,1, kadınlarda ise yüzde 17,4 oldu.
Evli erkek ve kadınlar daha mutlu
Yaşam memnuniyeti araştırması sonuçlarına göre; 2017 yılında mutlu olduğunu beyan eden bireylerin oranı yüzde 58 oldu. Erkeklerde mutluluk oranı yüzde 53,6 iken kadınlarda bu oran yüzde 62,4 oldu. Toplamda evli fertlerin yüzde 60,6’sı, evli olmayan fertlerin ise yüzde 52,4’ünün mutlu olduğu görüldü. Evli erkeklerin yüzde 55,7’si, evli kadınların yüzde 65,2’si mutlu olduklarını beyan ederken evli olmayan erkeklerin yüzde 49,1’i, evli olmayan kadınların ise yüzde 55,8’i mutlu olduğunu ifade etti.
En çok aile ve sağlık mutlu etti
Yaşam memnuniyeti araştırması sonuçlarına göre; mutluluk kaynağı olan kişiler incelendiğinde 2017 yılında erkeklerin yüzde 76,4’ü, kadınların yüzde 64,9’u kendilerini en çok tüm ailenin mutlu ettiğini beyan etti. Erkeklerin yüzde 7,7’si, kadınların yüzde 20,7’si ise kendilerini en çok çocukların mutlu ettiğini beyan etti.
Mutluluk kaynağı olan değerlerde ise erkeklerin yüzde 64,1’i, kadınların yüzde 71,8’i kendilerini en çok sağlığın mutlu ettiğini belirtirken, erkeklerin yüzde 15,2’si, kadınların yüzde 17,9’u kendilerini en çok sevginin mutlu ettiğini belirtti. (HK)
* Fotoğraflar Anadolu Ajansı
