Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin liderleri ile Papa Francis de dahil dünyadan liderler, ABD Başkanı Domald Trump’ın, Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanımasına tepki gösterdi, kararın Birleşmiş Milletler kararına da aykırı olduğu ifade edildi.
TIKLAYIN - ABD Kudüs’ü İsrail’in Başkenti Olarak Tanıdı
Trump, dün akşamki konuşmasında, Tel Aviv’deki büyükelçiliğin de Kudüs’e taşınmasına ilişkin hazırlıklara başlanması için Dışişleri Bakanlığı’na talimat verdiğini açıkladı. ABD Dışişleri Bakanlığı da açıklamanın ardından, Başkan’ın söz ettiği hazırlıklara acilen başlanacağını duyurdu.
Trump’ın kararını açıklamasının ardından, Ramallah ve Gazze’de protestocular sokağa çıktı.
ABD’nin ardından El Salvador ve Kostarika da Kudüs'ün İsrail'in başkenti olarak tanıdıklarını duyurdu.
ABD’deki 1995 tarihli Kudüs Büyükelçilik Yasası’na göre İsrail’in başkenti Tel Aviv’deki büyükelçiliğini Kudüs’e taşıması öngörülüyordu. Ancak söz konusu yasanın imzalanması, 22 yıldır Bill Clinton, George W. Bush ve Barack Obama’nın başkanlık dönemlerinde her 6 ayda bir “ulusal güvenlik” gerekçesiyle ertelenmişti.
Filistin: Tanımıyoruz, kınıyoruz
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, Trump’ın kararıyla Ortadoğu barış aracısı olarak güvenini yerle bir ettiğini söyledi.
Televizyondan yayınlanan konuşmasında Abbas şunları söyledi:
“Bu kararı tanımıyoruz, kınıyoruz, reddediyoruz. Bu karar, ABD’nin barış sürecinde oynadığı rolden çekilme ilanıdır. Kudüs barış kentidir, Kudüs Filistin devletinin ebedi başkentidir.
“Bu İsrail’in mükafatlandırılmasıdır. Bu aşırı örgütlere yardım edecektir. Bunlar bir dini savaş çıkarmak için bir bahane arıyorlar. Uluslararası düzeyde hiç bitmeyen savaşlara yol açacaktır.”
Örgütler ve Hıristiyanlardan tepki
Hamas lideri İsmail Haniye “uluslararası hukukun açık ihlali” olarak değerlendirdiği bu kararın ciddi yansımaları olacağını belirtti. Üst düzey Hamas yetkilisi İsmail Raduan da “Bu hamle ABD’nin bölgedeki çıkarlarına karşı cehennemin kapılarını açacaktır” dedi.
FHKC, “tüm Filistin gençliğini; emperyalist karara karşı, ayrım gözetmeksizin ortak hareket etmeye ve direnişe” çağırdı, “Bütün Filistinli fraksiyonların, bütün direniş şekilleriyle, işgale ve karara karşı harekete geçme zamanıdır” açıklamasını yaptı.
Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Genel Sekreteri Saib Ureykat, yaptığı yazılı açıklamada, Kudüs'ün geleceğine ilişkin kararı dikte edip Kongre'de Filistin halkına yapılacak yardımların kesilmesi kararı alan ve FKÖ bürosunu kapatan bir ara bulucunun, itidal ve barış süreci hakkında konuşamayacağını ifade etti.
Ureykat, “Bunların hiçbir bağlayıcılığı bulunmuyor. Trump'ın bu kararıyla, Washington'un siyasi süreçteki rolü sona eriyor. Kudüs'ün geleceğine ilişkin kararı ABD Başkanı'nın ifadeleri değil Filistin halkı belirler. Trump'ın bu açıklamalarını Filistin yönetimi ve halkı olarak kabul etmiyoruz” dedi.
Filistin'de "üç günlük öfke" ilan edildi.
Gazeteci Hasan Sivri’nin aktardığına göre, Lübnan ve Filistin'deki Hıristiyanlar, “kiliselerin çanlarının kararı protesto etmek ve hüznü ifade etmek için çalacağını” açıkladı.
Filistinliler genel grev çağrısı yaptı. Farklı Filistinli örgütlerin çağrısına devlet de destek verdi. Öğretmenlere bir günlük izin veren Filistin Eğitim Bakanlığı yüksekokul öğrencilerinden Batı Şeria ve Gazze'deki gösterilere katılmalarını istedi.
Bugün ülke genelinde protesto gösterileri düzenlenecek.
İsrail: Trump’a minnettarız
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise kararı “Bu tarihi bir gün” diye karşıladı.
“Kudüs 70 yıldır İsrail’in başkenti. Kudüs üç milenyumdur umutlarımızın, rüyalarımızın ve dualarımızın odak noktasıdır. Kudüs üç bin yıldır Yahudi halkının başkentidir.”
Trump’a minnettar olduğunu söyleyen Netanyahu, Filistin’le yapılacak herhangi bir barış anlaşmasında Kudüs’ün İsrail’in başkenti olarak tanınma şartınının da yer alması gerektiğini söyledi.
Netanyahu diğer ülkelere de büyükelçiliklerini Kudüs’e taşıma çağrısı yaptı.
Papa: Yeni gerilimler eklenmemeli
Halkla yaptığı haftalık görüşmesinde Papa Francis, “herkesin Birleşmiş Milletler’in Yahudiler, Hristiyanlar ve Müslümanlar için kutsal Kudüs kenti hakkındaki kararlarına saygı göstermesini” istedi.
Trump’ın Kudüs kararını resmi olarak açıklamasından önce konuşan Papa, “Yürekten yaptığım bir çağrıyla, herkesin BM’nin ilgili kararları uyarınca, kentin şu andaki statüsüne saygı göstermeyi taahhüt etmesini istiyorum” diye konuştu.
“Zaten gerilimli ve pek çok zalim çatışmaya sahne olan küresel görünüme yeni gerilimler eklenmesini engellemek için akıl ve temkinin hakim olacağını umuyorum. Dinler arası diyalogun baş şartı, nerede olursa olsun herkesin haklarına saygı göstermektir.”
BM Güvenlik Konseyi toplanıyor
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi konuyu görüşmek üzere yarın olağanüstü toplantı yapacak.
BM Genel sekreteri Antonio Guterres'ten Fransa, İtalya, İsveç, Britanya, Bolivya, Mısır, Senegal ve Uruguay'ın ortak başvurusuyla kararlaştırılan Güvenlik Konseyi toplantısında rapor vermesi istendi.
BM Genel Sekreteri, Kudüs'ün nihai statüsünün İsrail ile Filistinliler arasındaki doğrudan görüşmelerle belirlenebileceğini söyledi.
Guterres, “Kudüs meselesi İsrailliler ve Filistinliler arasındaki doğrudan görüşmelerle çözülmeli. İki devletli çözüm dışında bir alternatif yok. Bir B planı yok” dedi.
Bolivya, “Bu sorumsuz karardan sonra BM'yi olağanüstü toplantıya çağıracağız” açıklamasını yapmıştı.
Avrupa’dan tepkiler
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, Trump’ın bu açıklamasından dolayı ciddi endişe duyduklarını belirtti.
Mogherini, yaptığı yazılı açıklamada, AB'nin tutumunun değişmediğini ifade etti, müzakereler yoluyla iki tarafın da beklentilerini karşılayacak şekilde ve Kudüs'ün gelecekte iki devletin de başkenti olmasını sağlayan bir çözümün bulunması gerektiğini vurguladı.
Almanya Başbakanı Angela Merkel, “Almanya Trump'ın Kudüs kararını tanımıyor” dedi. İngiltere Başbakanı Theresa May de “Barış sürecine katkı sağlamayacağını düşünüyoruz. Hemfikir değiliz” dedi.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron “Fransa’nın onaylamadığı üzücü bir karar. Bu, uluslararası hukuk ve BM Güvenlik Konseyi kararlarına da aykırı” dedi.
Çekya Dışişleri Bakanlığı da yazılı açıklamasında, “Çekya, Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkileri Konseyi'nin kararlarının ardından diğer AB üyesi devletlerle birlikte Kudüs'ü, hem İsrail hem de gelecekteki Filistin devletinin gelecekteki başkenti saymaktadır” dedi.
Ortadoğu'dan tepkiler
Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz, kararı “sorumsuz ve haksız” olarak niteledi.
Suudi Arabistan Haber Ajansı’nın (SPA) haberine göre Suudi Kraliyeti açıklamasında “Krallık, ABD Başkanı'nın Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıma kararından derin üzüntü duyuyor. Krallık daha önce böyle haksız ve sorumsuz bir kararın ciddi sonuçları olacağı uyarısında bulunmuştu” dedi.
Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Avn, “Barış sürecini onlarca yıl geri götüren bir karar. Küresel istikrara da tehdit” diye konuştu.
Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, “Tehlikeli yansımaları olacaktır” açıklamasını yaptı.
Ürdün de “Bölgede öfke yaratacaktır ve BM kararlarını ihlâl eden bir hamle” dedi.
Türkiye’den tepkiler
Meclis’teki dört parti, dün akşam Trump’ın kararına karşı ortak bildiri yayınladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 13 Aralık’ta İslam İşbirliği Teşkilatı’nı toplantıya çağırdığını söyledi.
Diğer açıklamalar şöyle:
Başbakan Binali Yıldırım: “Karar Türkiye Cumhuriyeti’ne göre yok hükmündedir. Filistin-İsrail barış çabalarına ve Ortadoğu barış sürecine indirilmiş ağır bir darbedir. Bölgede Pandora’nın kutusu açılmıştır.”
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu: “Bir ülkenin tanımasıyla Kudüs İsrail’in başkenti olmaz. Son derece sorumsuz bir açıklama. Kınıyoruz.”
Hükümet Sözcüsü Bekir Bozdağ: “Haksız, gayri adil, bölgeyi, dünyayı ateşe atan, uluslararası hukuk ve BM kararlarının açık ihlali olan bu kararından dolayı ABD’yi kınıyoruz. Bu karar bizim için yok hükmündedir.”
HDP: Trump’ın kararını, İsrail-Filistin sorunu bağlamında zaten çok zayıf olan barış girişimlerini baltalayan, derhal durdurulması gereken çok tehlikeli bir provokatif girişim olarak görüyoruz. Trump’ı bu sorumsuz ve tehlikeli kararından geri dönmeye, Birleşmiş Milletler ve uluslararası toplumu da bu karara karşı aktif tutum almaya davet ediyoruz.
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu: “Kudüs’ün ortasına Trump bir bomba koydu. Derinden yaraladı bizi, Filistinli kardeşlerimizin haklı davalarının yanında sonuna kadar duracağız. Trump yalnız kalacaktır, bütün dünyada yalnız kalacaktır.” (AS)
