Toplumsal Tarih dergisi 2019’un ilk sayısında Abdülhamid’i kapağına taşıdı. Dergi 2018’in Aralık sayısında 300. sayısını çıkartmıştı.
301. sayının kapak konusunun adı “Abdülhamid’i Nasıl Bilirsiniz?”
Abdülhamid’in saltanatı 33 yıl sürmüştü. Saltanatı boyu icraatları kadar günümüz Türkiye siyasetine yansımalarıyla tartışmalı bir isim.
Derginin yayın yönetmeni Barış Alp Özden giriş yazısında bu tartışmaları bir cümleyle şöyle özetliyor:
“II. Abdülhamid dönemi tarihçiliği, özellikle son yirmi, otuz yıl içerisinde yazılmış bir dizi doktora tezi ve monografi sayesinde, ‘Kızıl Sultan mı, Ulu Hakan mı’ tartışmasını aşmaya yönelik önemli adımlar attı.”
II. Abdülhamid’in dönemiyle ilgili çalışma bir hayli fazla, ama mesele günümüz siyasetine yansıması olunca konu biraz daha derinlikli hal alıyor. Bugün yaşanan kutuplaşmada “Kızıl Sultan - Ulu Hakan” ikiliği etkisini koruyor.
Dosya Ethem Eldem’in editörlüğünde hazırlanmış. Dosyanın yanıt vermeye çalıştığı sorulardan biri bu:
“Tarih çalışmaları ‘Ulu Hakan mı, Kızıl Sultan mı’ tartışmasından bu yana ne kadar mesafe kaydetti?”
Dosyaya Cemil Aydın, Gökhan Çetinsaya, Selim Deringil, François Georgeon, Nadir Özbek ve Saadet Özen katkı sunmuş.
"Abdülhamid tutkusu"
Barış Alp Özden dosyayı tanıtırken güncel siyasetle bağ kurma konusunda şöyle diyor:
“Doğaldır ki günümüzün toplumsal-siyasal tartışmalarının terimleri, tarih kurgumuzu da önemli oranda belirliyor. II. Abdülhamid dönemine yönelik güncel merakı özel olarak koşullayan hususun ise, bugün Türkiye'de kurulmakta olan rejimin meşruiyetini 33 yıl süren Abdülhamid döneminde arama kaygısından kaynaklandığına şüphe yoktur. Merkezileşmiş bir propaganda makinasına dönüşen medyamızda Abdülhamid dönemi üzerine yayınlanan popüler diziler, belgeseller ve yazı dizilerinden, birçoğu devlet büyüklerinin himayelerinde gerçekleştirilen akademik konferanslara ve projelere kadar 'Abdülhamid tutkusunun' ardında böyle bir politik kaygı yatmaktadır.”
Karagöz - Trablus Savaşı - Mecmua-i Havadis
Sayının dosya dışındaki sayfalarında yer alan Ahmet Akşit’in “Karagöz’de Kadınların Yeri ve Mizaha Katkıları” başlıklı makalesi ise 19. yüzyıl sonundan başlayarak “ıslah” edilmelerinden önce Karagöz oyunlarında kadınların temsilinin ne kadar çeşitli olduğunu gösteriyor.
Oya Kasap Ortaklan’ın “Kolonyalizmi Seyretmek: Trablusgarp Savaşı (1911-1912)” başlıklı makalesi makalesi ise kolonyalist söylemin sinematografik dili nasıl değiştirdiğini Trablusgarp Savaşı’na ilişkin çekilen filmler üzerinden tartışıyor.
Ethem Eldem, L’Illustration dergisinde II. Abdülhamid’in kapakta yer aldığı beş ayrı sayıyı tanıtıyor.
Murat Cankara, Osmanlı’da Gayrimüslim Basından başlıklı köşesinde bu ay tamamen Ermeni harfleriyle Türkçe çıkan ilk süreli yayınlardan biri olan Mecmua-i Havadis dergisinin önemini tartışıyor.
Emel Seyhan ise her ay hazırladığı köşesinde Osmanlı basınında 100 yıl önce üzerinde durulan haberleri aktarmaya devam ediyor. (HK)
