Toplu taşımada 65 yaş kararları: Yeni yasal düzenleme şart

Fotoğraf: Muğla Büyükşehir Belediyesi

Twitter’da haber paylaşımları yapan bir sayfanın Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin halk otobüslerine 65 yaş üstü için ücretsiz kart ödemesini geri çektiği ve bu nedenle kişilerin 15 Ekim’den itibaren ücretsiz ulaşım hakkından yararlanamayacağı iddiasına yalanlama geldi.

Yazılı bir açıklama yapan belediye, ücretsiz taşıma yetkisinin kanunla belirlendiğini belirterek “Böyle bir kararımız bulunmamaktadır” dedi.

Özel halk otobüslerinin, kötü ekonomi, artan maliyetler ve mazot fiyatları nedeniyle tüm Türkiye’de ücretsiz taşıma hizmetini Ekim’de durdurma kararı aldığını hatırlattı.

“Özel halk otobüsleri, ücretsiz taşıma karşılığında talep ettikleri destekleri bakanlıklardan alırlarsa bu kararı uygulamayacaktır. Bu kararın Ankara Büyükşehir Belediyesi ile ilgisi bulunmamaktadır” diye ekledi.

Tartışma akaryakıt zamlarından sonra başladı

Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin işaret ettiği karar Temmuz’da ilk olarak Burdur Özel Halk Otobüsleri Kooperatifi’nden, ardından da Tüm Özel Halk Otobüsleri Birliği'nden çıktı.

Ancak tartışma yeni değil. Türkiye genelinde otobüs esnafı çok uzun sürelerdir zarar ettikleri gerekçesini sunarak uygulamanın kaldırılmasını istiyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 16 Temmuz’da akaryakıtta Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) tutarı arttırması da konunun tekrar gündeme gelmesine neden oldu. Bir gecede 26 TL’den 32 TL’ye (şu an İstanbul’da 36,83) çıkan mazot fiyatı karşısında esnaf birlikleri karar almaya başladı.

İlk hamle de 22 Temmuz’da Burdur Özel Halk Otobüsleri Kooperatifi’den “ücretsiz taşımaya son vermek zorunda kaldık” ifadeleriyle geldi.

Kooperatif, ÖTV zammı sonrası kentte toplu taşımanın sürdürülebilirliği için alınması gereken ücretin 20 TL olduğunu, ancak kendilerinin kişi başı ortalama 6,08 TL aldıklarını aktardı. Bu fiyatın da gider ve taşıma maliyetlerini karşılamadığını belirtti.

“Kooperatif olarak gelirimizi artırmanın yolunun sürekli yüksek zamlar istemek değil ücretsiz taşımaya son vermek olduğu kanaatine vardık” diyerek uygulamaya son verdiklerini açıkladı.

Burdur esnafının ardından bir açıklama da Tüm Özel Halk Otobüsleri Birliği yaptı. Birlik, ücretsiz binişlere ilişkin tarafları memnun edici bir düzenleme olmaması durumunda 15 Ekim’de tüm illerde ücretsiz binişlerin kaldırılması kararı aldıklarını duyurdu.

Birlik Başkanı Ercan Soydaş yaptığı açıklamada, “Özel halk otobüsleri kuruluşundan beri şehit yakını, gazileri, emniyet ve basın mensuplarını zaten ücretsiz taşıyor. Bizim üzüldüğümüz konu hep bu ücretsiz taşımayla anılmak. Bununla ilgili bir açıklama yaptığımızda kamuoyundan ciddi bir tepki alıyoruz. Neden 15 Ekim diye bir karar aldık... Bu tip taleplerde kanun düzenlemesi gerekiyor. Ben başta Cumhurbaşkanımız olmak üzere ilgili bakanlıkların bu sese kulak vereceğine inanıyorum” dedi.

Kanun ne diyor?

Ücretsiz seyahat uygulaması ilk olarak Türkiye gündemine bir seçim vaadi olarak geldi. AKP’nin seçimi kazanmasının ardından da 2013’te yasalaştı. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bunun için Mart 2014’te yönetmelik çıkardı.

Asgari yüzde 40 engelli olanlar, ağır engelliler ile refakatçileri, gaziler, şehit ve gazi yakınları ile 65 yaşını doldurmuş Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ücretsiz ulaşımdan faydalandırıldı.

Düzenlemelerle yurttaşların ücretsiz seyahat hakkından yararlanabilmeleri için belediyelere ve araç sahiplerine zorunluluk getirdi.

Bakanlık bu zorunluluğa karşılık belediye ve araç sahiplerine bunun için ödenek sağladı. Belediyeler aracılığıyla da her ay gelir desteği ödemesi yapılmasını kararlaştırdı.

Bakanlık, 24 Mayıs’tan bu yana Ankara ve İstanbul büyükşehir belediyelerinde şehir içi toplu taşıma hizmeti veren her bir ulaşım aracına aylık 4 bin 500 TL, büyükşehir belediyesi olan diğer illerde ise 3 bin 375 TL ödüyor.

Ücretsiz seyahat imkanı kanunlarla düzenlenen ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikle usul ve esasları belirlenen bir konu. Bu nedenle bir kısıtlama ancak yine kanun ya da yönetmelikle yapılabilir.

Tüm Özel Halk Otobüsleri Birliği de ücretsiz binişlere ilişkin 15 Ekim kadar süre tanımasının nedeni de bu. Yeni bir yasal düzenleme beklentisi.

(HA)