TMMOB’ye bağlı Elektrik, İnşaat, Makina Mühendisleri ve Mimarlar Odaları, 21 Ocak 2025’te Bolu Kartalkaya'daki Grand Kartal Otel'de meydana gelen ve 78 yurttaşın hayatını kaybetmesine neden olan yangına ilişkin detaylı bir inceleme raporu açıkladı.
Rapor, yangın güvenliği açısından ciddi eksikliklere işaret ediyor. Ayrıca otelin Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik'e büyük ölçüde uymadığını ortaya koyuyor.
Buna göre Grand Kartal Otel ‘Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmeliğe’ tabiydi ve bilinen ruhsat tarihleri yönünden “mevcut yapı” ve “yüksek bina” sınıfındaydı.
Bina kat ölçüleri ve katlardaki kullanıcı sayısı kriterlerine göre en az iki kaçış (yangın) merdiveni ve merdivenlerin en az 90 dakika yangına dayanıklı, duman sızdırmaz özellikte olması, yangın güvenlik holünün bulunması gerekiyordu.
Ancak mevzuata aykırı olarak sadece bir kaçış merdiveni olduğu, yangın güvenlik holünün bulunmadığı, 90 dakika yangın dayanımında olması gereken yangın merdiven kapılarının ahşap olduğu, duman sızdırmaz olmadığı, merdiven içinde kaçışı engelleyecek şekilde baz istasyonu ve elektrik şaftı tesis edildiği belirlendi.
Bina dış cephe kaplamasının ahşap yalı baskısı olması, dış cephe kaplaması ile duvar arasında ısı yalıtımının yanıcı XPS malzemesinden yapılması, bina içindeki birçok yerin tavanının lambri ahşap olması alevlerin hızla yayılmasına neden olarak can kayıplarını artırdı.
Ayrıca çevre düzenlemesinin itfaiye araçlarının manevra yapabilmesine uygun olmaması, bina arka kısmına belirli bir noktaya kadar girebilmesi, o kısımda itfaiye su verme bağlantısı olmaması nedeniyle müdahale eksik kaldı.
Yönetmeliğe göre asansörlerin binanın yangın algılama sistemine bağlanması ve yangın sırasında çalışmamasını gerekiyordu. Ancak asansör kabinlerinde ölümlerin olması bu kurala da uymadığını gösteriyor.
Ayrıca yine yönetmeliğe uygun olmayan bir şekilde otelde otomatik yağmurlama (sprinkler) sistemi de yoktu. Gaz algılama, gaz kesme ve uyarı sistemi kurulmadı. Algılama ve uyarı sistemleri de yangın sırasında çalışmadı.
Yönetmeliğe uymayan bir başka konu da otelin iç elektrik tesisatı. Kullanılan kabloların alev geciktirici özellikte olmadığı, güzergâh ve yerinin doğru seçilmediği belirlendi.
Sorumlu kim?
TMOOB ardından raporda ‘yetki tartışmalarına’ değindi. Sorumluluk, bakım, denetim, iş güvenliği ve mevzuat sorunları üzerine bir değerlendirme yaptı.
Yönetmeliğin işletme ruhsatı vermeye yetkili idareyi ve işletme sahiplerini sorumlu tuttuğunu aktardı.
Aynı zamanda yasaların Kültür ve Turizm Bakanlığına, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına, İl Özel İdaresine ve sigorta şirketlerine denetleme yetkisi verdiğini belirterek bu kuruluşların görevlerini yerine getirmediğini kaydetti:
“Yangın ile mücadele sistemlerinin mevzuat çerçevesinde çalışır durumda tutulması, bakım ve servis hizmetlerinin sürekli olarak yapılması/yaptırılması; çeşitli kriterlere göre ruhsat veya belge vermeye yetkili kurumların belgelendirilen yerlerin süreç içinde bu kriterleri yerine getirip getirmediğini denetlemesi gerektiği açıktır. Yetki, sorumluluk ile birlikte verilen bir görevdir.”
Denetim kamusal bir görev ve sorumluluktur, piyasanın insafsızlığına bırakılamaz. Kural ihlalleri kabul edilemez. Halkın can ve mal güvenliği kâr hırsına feda edilemez. Bilimin, tekniğin, mühendisliğin, mühendis ve mimar örgütlülüğünün içinde olduğu bir denetleme mekanizmasının acilen oluşturulması gerektiği açıktır.”
Denetim çağrısı
Ardından da şu çağrıyı yaptı:
"Kültür ve Turizm Bakanlığı’nı turizm belgesi verdiği tesisleri denetlemeye,
İl özel idarelerini, ruhsat aşamasında istenen yangın güvenlik tedbirlerinin durumu ile ilgili hususların periyodik denetimlerle karşılanıp-karşılanmadığının kontrolünü yapmaya,
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nı, konaklama tesislerini yangına hazırlık, yangın önleme, yangına müdahale tesisatlarının, çıkış yollarının yeterliliği, ekipmanların periyodik muayenelerinin düzgün yapılıp-yapılmadığı, yangınlar esnasında binaları boşaltmayı yönlendirmekle sorumlu personele bu eğitimin verilip-verilmediğini denetlemeye,
İşletme sahiplerini, insanların can ve mal güvenliğini sağlamak için vasıflı elemanlar eliyle bilimsel ve teknik gereklilikleri yerine getirmeye,
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nı, yapı üretim süreci ve yapıların işletilmesinin tüm aşamalarında Odaları sürece dahil etmeye, Odaları tarafından Eğitilip Belgelendirilmiş Mühendislerin yer almasını sağlayacak düzenlemeler yapmaya; Danıştay tarafından karar verilen dava hükümleri doğrultusunda mevzuatı revize ederek uygulamaya; yangından korunma sistemlerinin denetimi, periyodik kontrolü, test ve bakımının düzgün şekilde yapılabileceği bir mekanizmanın kurulmasına, yapı ruhsatı sürecinde İtfaiye denetimini zorunlu tutmaya,
Sigorta Şirketleri’ni, sigorta yapılan yerin Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, ilgili mevzuat ve standartlara göre bağlı olduğu Odasından belgeli mühendis ve mimarlarca projelendirip-projelendirilmediğini, periyodik kontrol, test ve bakımın düzenli yapılıp-yapılmadığını kontrol etmeye,
LPG Dağıtım Şirketlerini, doğalgaz tesisatı kontrolünde olduğu gibi ilgili tesisatın teknik düzenlemelere uygunluğunu tespit etmeye, periyodik kontrollerini yaptırmaya ve teknik düzenlemelere uygun olmayan tesislere LPG ikmali yapmamaya,
AFAD veya Belediyeler Birliği’ni, ülke genelindeki itfaiye istatistik verilerinin toplanacağı, değerlendirileceği, ülke genelindeki itfaiye amirlerinin ve TMMOB’ye bağlı ilgili Mühendis, Şehir Plancıları ve Mimar Odalarının temsilcilerinin katıldığı, periyodik olarak bir araya gelerek görüş alışverişinde bulunacağı, belirtilecek görüşlerin raporlanacağı, eğitim ve danışmanlık hizmetinin sağlanacağı bir komite veya birim kurmaya davet ediyoruz."
(HA)
