Fotoğraf: AA
"Aslında çocuğun anadilini ailesinden öğrenmesi ve anadili ve diğer anadillerini de öğrenmeye kreşte başlaması gerekiyor" diyor Diyarbakır Eğitimi İzleme ve Reform Girişimi (DİERG) Direktörü Prof. Dr. Aziz Yağan.
DİERG olarak "çokdilli kreş" çağrısı yapmalarının üzerinden yaklaşık bir ay geçti. Bu çağrıyı ebeveynlere de yaptıklarını hatırlatarak örnek dilekçe taslağı hazırladıklarını söylüyor Prof. Yağan:
TIKLAYIN - DİERG'den her mahalleye yerel yönetim çokdilli kreşi çağrısı
Örnek dilekçe hazırlanıyor
"Önerimiz Türkçe dışındaki anadillerinin yaygınlaşmasını isteyen kişiler ve kuruluşlarca olumlu karşılandı. Bu önerinin hayata geçmesi için destek ve işbirliği talebi oldu. Herhangi bir yerel yönetim temsilcisi halen bize ulaşmadı. Ebeveynlerden de temas kuran oldu. Talep üzerine, yerel yönetimlere ebeveynlerce verilecek dilekçe taslağı hazırlığındayız ve tamamlanınca web sayfamızdan yayımlayacağız.
"Bizler ebeveynlerden belediyesine resmi olarak başvurmasını ve bizi bu başvurudan haberdar etmesini istiyoruz, böylece gelişmeleri takip edebiliriz ve bir aksalık olduğunda giderilmesine yardımcı olabiliriz."
Peki, anadilini öğrenmede kreş çağı çocuğunun avantajı nedir?
Çocuğun beyin gelişimini genetik, çevre ve deneyimin etkilediğini söylüyor Prof.Dr. Yağan.
"Erken çocukluk döneminde özellikle son iki etken dikkatlice ve ihmal edilmeden değerlendirilmeli. Bu da her çocuğun kreşe erişimini olanaklı kılmakla sağlanabilir. Kreş; çevre ve deneyim açısından çocuğa her açıdan bir zenginleşme ve pekiştirme olanağı sunar ve eğitimde eşitsizliği önlemekte ilk süreçtir. Her çocuğun okul öncesinde bu eğitime dahil olması gerekir.
"Türkçe olmayan anadilllere karşı bir tepki var"
"Öncelikle anadili Türkçe olan bireylerin Türkçe olmayan anadillerine karşı bir tepkisi var bu tepkisellikten kurtulmak gerekiyor. Bu tepkinin nasıl oluştuğu ve devam ettiği bilinir ancak bu tepki bazı dillerin ve lehçelerin (Zazaca gibi) ölmesine bazılarınınsa ölmek üzere olmasına neden oldu. Günümüzde birçok ülke ve toplumda çokdillilik doğal bir zenginlik, bir şans olarak değerlendiriliyor. Anadili (anadilinin hangisi olduğuna da yer vermeden) Türkçe olmayan çocuklara Türkçe'nin nasıl daha iyi öğretilebileceği üzerine araştırma sonuçları mevcut, ancak çoğu araştırma makalesinde mevcut halin çocukta geliştirebileceği iyi olmama hallerine ya da çocuklara kendi anadillerinin de öğretilmesi gerektiğine değinilmiyor.
"Aslında çocuğun anadilini ailesinden öğrenmesi ve anadili ve diğer anadillerini de öğrenmeye kreşte başlaması gerekiyor. Bazı çocuklar böyle bir durumdayken bazıları sadece anadilini biliyor, bazıları ise her ikisini birden. Ancak çokdillilik bildiği her dili anadili gibi konuşmak ve yazmak demektir. Erken çocukluk döneminde çocuğun birden fazla anadilini daha kolay öğrendiği bir dönemdir.
"Farklı anadili başarı ya da başarısızlıkta bir ölçüt mü?"
"Çokdilli eğitim akademik ve sosyal açıdan da kısa ve uzun vadede başarı getiriyor. Anadili Türkçe olmayan çocuklar buradan da kaybediyor. Okula başladığında dil yeterliği ölçülmeden, yardımcı olunmadan Türkçe öğretilmeye çalışılıyor. Örneğin şunu ifade etmek gerekiyor, TIMSS ve PISA sonuçlarında anadili Türkçe olmayan öğrencilerin skorlarında bunun etkisi, payı nedir? Anadili Türkçe olmayan öğrencilerin sınav sonuçları değerlendirilirken bu tür içerikler etkili bir bileşen, bir parametre olarak sayılmıyor. Böylece öğrenci kendisini yetersiz görme hissini ediniyor.
"Belki de TIMSS ve PISA yetkilileri Türkiye'ye ait sonuçları açıklarken bazı bölgelerde anadili farklılığını da tespit etmeli ve vurgulamalılar. Bu nedenle, bu tür sınavlara katılan öğrencilerin anadilinin de bilinmesi en azından "farklı anadili başarı ya da başarısızlıkta bir ölçüt olabilir mi?" sorusunun tartışılmasını sağlayabilir."
"Kayyımlardan sonra Kürd dili azaldı"
Çokdilli kreş önerisinin Türkiye'deki tüm belediyeleri kapsadığını söyleyen Aziz Yağan, kayyımlardan sonra belediyeye ait kreşlerde Kürd diline yer verilmesinin azaldığının altını çiziyor.
"Çalışan ve eğitim almak için gelenin anadili Kürdce olduğu için iletişimlerinde Kürdceye de yer vermemeleri imkansız. Kürdceye daha doğrusu Türkçe dışındaki anadillerine olan tepkiyi içselleştirmiş çalışanlar da mevcut. Bir yetki alınca da bu alışkanlıkla yaklaşıyor. Sivil toplum kuruluşları ve bireyler de her bir uygulama ya da yaklaşımı anadili açısından da izliyor ve hemen dikkat çekiyor, görüş bildiriyor. Böylece Kürd dilinin ve diğer anadillerinin sıradanlaşması, olağanlaşması, günlük hayatta gereken yerini alması hızlanıyor. Her mahallede çokdilli kreş önerimiz de bu önyargıların aşılmasını kolaylaştırabilir."
Görme engelli öğrenciler ve uzaktan eğitimDİERG'in hayata geçirdiği yeni proje veya çalışmaları analatıyor Yağan: "Uzaktan eğitim sistemi görme engelli öğrencilerin sorunlarının artışına neden oldu. Sınavlarda görme engelli öğrencilerin okuyucu desteğinin olmaması, öğretim elemanlarının görme engelli öğrencilere uygun ödevlendirme ve sınav konusunda hassas olmamaları gibi sorunlar görme engelli öğrencilerin pandemi sürecinde yaşadıkları sorunlardan sadece birkaçı." | |
PISA nedir?
Programme for International Student Assessment: Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) tarafından 1997'de geliştirilen uygulama, uluslararası çapta üç yılda bir öğrencilerin başarısını sınıyor.
PISA çalışmasının amacı eğitim yöntemlerinde standartlaştırmayı ve gelişmeyi artırmakla birlikte dünyada okul çocuklarının başarısını karşılaştırmak ve test etmektir.
TIMSS nedir?
Trends in International Mathematics and Science Study: Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması. Öğrencilerin matematik ve fen alanlarında kazandıkları bilgi ve becerilerin değerlendirilmesine yönelik bir tarama araştırmasıdır. Uluslararası Eğitim Başarılarını Değerlendirme Kuruluşu (International Association for the Evaluation of Educational Achievement) IEA'nın bir projesidir.
(AÖ)
