Türkiye İnsan Hakları Vakfı’nın (TİHV) 8 Haziran 2024 tarihinde Ankara’da gerçekleştirdiği 12. Dönem 35. Olağan Kurucular Kurulu Toplantısı’nın sonuç bildirgesini bugün yayımladı.

Bildirgede, Türkiye’de ve dünyada insan hakları ve demokrasi konusunda yaşanan kaygı verici gelişmeler yer aldı:

“Bir yandan İkinci Dünya Savaşı sonrasında tesis edildiği biçimiyle küresel insan hakları rejimini ayakta tutan siyasi irade çözülürken, diğer yandan toplumsal düzeyde insan hakları değerlerinde ve kazanımlarında kapsamlı bir geriye gidişe ve tahribata yol açan bir değişim söz konusu.

Özellikle toplumsal düzeyde özcü aidiyetler temelinde kurgulanan cemaatçiliğin yükselişi, yabancı ve mülteci düşmanlığının yaygınlaşması, birçok ülkede kadınların, LGBTİ+’ların kazanılmış haklarına saldırılar ve her türden ayrımcılığı besleyen reaksiyoner ideolojilerin adım adım daha fazla zemin kazanması ‒ tüm bunlar toplumların kendilerini hak temelli biraradalıklar olarak görmekten giderek uzaklaşması ve ortaklık fikrinin değer yitirmesi sonucunu doğuruyor.”

Kalıcı OHAL rejimi ve kayyumlar

Tüm dünyada insan hakları ve demokrasi değerlerinde büyük bir erozyon yaşandığı belirtilen sonuç bildirgesinde, bunun Türkiye’deki yansımasının belirsizlik, kuralsızlık ve keyfilik ile kalıcılık kazandırılan bir OHAL rejimi olduğunun altı çizildi.

Pandemi, ekonomik kriz, derin yoksullaşma ve Şubat 2023 depremlerinin yarattığı ağır yıkım ve travmanın bu tabloyu daha da ağırlaştırdığı vurgulanan bildirgede, Hakkari Belediyesi’ne kayyum atanması da eleştirildi:

“Türkiye’de 2016 yılında OHAL ilanından bu yana, eşit koşullarda tüm yurttaşların katılımına açık serbest seçimlerde tecelli eden yurttaş/seçmen iradesini tanıma ve saygı gösterme şeklindeki bir demokrasinin ilk ve olmazsa olmaz şartı, maalesef yerine getirilmiyor. Aksine o tarihten bu yana birkaç münferit örnek haricinde, tümüyle Kürtlerin yoğun yaşadığı il ve ilçelerin belediyelerine çeşitli gerekçelerle kayyumlar atanarak ayrımcı, kutuplaştırıcı, yurttaş/seçmen iradesinin gaspına dayalı, hukukun üstünlüğü ilkesine, insan hakları ve demokrasi değerlerine aykırı bir yerel yönetim rejimi uygulanıyor.

Bunun sön örneği, 31 Mart 2024 Yerel Yönetim Seçimlerinde Hakkari’de seçmenin yüzde 48,92’sinin oylarını alarak Belediye Başkanı seçilen Mehmet Sıddık Akış’ın görevinden alınarak yerine Hakkari Valisi Ali Çelik’in belediye başkan vekili (kayyum) olarak atanmasıdır.

Bu atama kararıyla seçme ve seçilme hakkı bir kez daha ağır biçimde ihlal edilmiş, toplumsal barışı ve birlikte yaşam iradesini güçlendirecek, yerelleşmiş ve katılımcı demokrasinin ilke ve olanakları tümüyle yok sayılmıştır.”

“Gazze’de ağır insani kriz”

Sonuç bildirgesinde, uluslararası insan hakları rejiminin bürokratikleştiği, biçimsizleştiği ve hatta giderek işlevsizleştiği tespitine de yer verildi.

İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarına da değinildi:

“İsrail Hükümeti’nin Ekim 2023’ten bu yana sürdürdüğü saldırı ve operasyonlar sonucu en az 15 bini çocuk, 35 bini aşkın insanın yaşamını yitirdiği, 1,7 milyon insanın zorla yerinden edildiği, milyonlarcasının yeterli su ve gıdaya, güvenli bir barınağa, elektriğe ve sağlığa erişimin tümüyle imkânsız hale geldiği Gazze’de yaşanmakta olan ağır insani kriz, içinde olduğumuz endişe verici sürecin varacağı/vardığı noktayı göstermesi bakımından düşündürücüdür.”

(AS)