Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), noterlik işlemi sırasında 65 yaş üzeri bir yurttaştan yaşı gerekçe gösterilerek sağlık raporu istenmesinin yaş temelinde ayrımcılık olduğuna hükmederek, 100 bin lira idari para cezası verdi.
Bir üniversitede dekanlık görevi yürüten yurttaş, vekaletname çıkarmak için İstanbul Kadıköy'deki bir noterliğe gittiğini, ancak 65 yaş üzerinde olduğu gerekçesiyle hukuki ehliyetini gösterir doktor raporu talep edildiğini belirterek işleminin yapılmadığı iddiasıyla kuruma başvuru yaptı.
Muhatap noter A.B.K, TİHEK'e sunduğu savunmada, işlem sırasında noterlikte bulunmadığını ve sağlık raporu talebinin noterlikteki görevli personel tarafından yürütüldüğünü belirtti.
Noter, uygulamanın kişilerin hukuki güvenliğini korumaya yönelik olduğunu, her 65 yaş ve üzerindeki kişiden rapor talep edilmediğini ve bu uygulamanın yasal yükümlülükten kaynaklandığını savundu.
TİHEK yaptığı incelemede, noterlik işlemlerinde kişilerin ehliyetine ilişkin rapor istenmesinin yalnızca kişinin davranışları veya görünümünden doğan somut şüphe hallerinde söz konusu olabileceğini belirtti.
Kurul, yalnızca belli bir yaş eşiğinin aşılmasının sağlık raporu zorunluluğu için meşru bir gerekçe olamayacağını kaydetti.
Bu kapsamda kurul, yapılan uygulamanın yaş temelinde ayrımcılık yasağını ihlal ettiğine karar vererek, başvuruya konu işlemin gerçekleştiği tarihte noter olarak görev yapan A.B.K. hakkında 100 bin lira idari para cezası uygulanmasına oy birliğiyle karar verdi.
“Önyargılı uygulamalar insan onuruna aykırı”
TİHEK kararda, Noterlik Kanunu Yönetmeliği'nde, yaşlılığı nedeniyle hukuki işlem yeteneğinden şüphe edilen kişilerden sağlık raporu istenmesinin amacının işlemin sıhhati ve hukuki güvenliğin sağlanması olduğuna yer verdi.
Ancak yönetmelikte belirtilen kriterler doğrultusunda ön değerlendirme yapılmaksızın başvurandan sağlık raporu talep edilmesinin ayrımcı ve keyfi bir uygulama olduğunu, başvurana orantısız bir yük getirdiğini ve dolayısıyla ölçülü ve orantılı olmadığını kaydetti.
Kararda, 65 yaş ve üzeri herkesten sağlık raporu istenmesi uygulamasının "65+ bireylerin özerkliklerini ve saygınlıklarını zedelediğini, onları tek tipleştiren ve yeterliliklerini sorgulayan ayrımcı bir tutum" olduğunu belirtti.
Türkiye Noterler Birliği'nin de 65 yaşın tek başına rapor zorunluluğu için yeterli olmadığı yönündeki genelgesine atıf yapan TİHEK, 65+ bireylere yönelik kalıp yargıların ve önyargılı uygulamaların insan onuruna aykırı olduğunu ifade etti.
(HA)
