301. madde başlığı olarak "Türklüğü, Cumhuriyeti, Devletin kurum ve organlarını aşağılama" yerine "Türk Milletine ve anayasal organlara hakaret" ifadesini öneren TGC-TCHD komisyonu, maddedeki ceza üst sınırını 3 yıldan 2 yıla kadar indiriyor ve belirli Türk milleti ve Cumhuriyet'e yönelik olanlar hariç, diğer kurumlara yönelik suçun soruşturulmasının söz konusu organların izine başlanmasını öneriyor.
Başbakan Recep Tayip Erdoğan, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) lideri Deniz Baykal, Devlet Bakanı ve Başmüzakereci Ali Babacan, Adalet Bakanı Cemil Çicek ile Anavatan Partisi (ANAP) lideri Erkan Mumcu'ya bugün (23 Kasım) iletilen öneriyi, Erol Cihan Başkanlığında oluşturulan ve TCHD adına Av. Kemal Kumkumoğlu, Av. Taylan Sümer ve Doç.Dr. Ümit Kocasakal ile TGC adına Hukuk Danışmanı Av. Fikret İlkiz'in yer aldığı bir komisyon geliştirdi.
Ayrıca, öneri Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ile Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM) Başkanı Bülent Arınç'a da bilgi amacıyla gönderildi.
TGC-TCHD ortak önerisinde 301 nasıl?
(1) Türk Milletine, Cumhuriyete, Türkiye Büyük Millet Meclisine, Hükümete, Devletin yargı organlarına yahut askeri veya emniyet kuvvetlerine, bunların saygınlığını tehlikeye düşürecek şekilde alenen hakaret eden kişi altı aydan iki seneye kadar hapis veya l80 günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılır. (2) Birinci fıkrada sayılan organlara veya kurumlara hakaret kastı bulunmaksızın, eleştirmek amacıyla veya bilim ve sanat özgürlüğü sınırları içinde yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz. (3) Birinci fıkrada belirtilen suçun; a- Türk Milletine veya Cumhuriyete yönelik olarak işlenmesi halinde soruşturma re'sen; b- Belirtilen diğer organ veya kurumlara karşı işlenmesi halinde soruşturma ancak bu organ veya kurumların verecekleri izin ile yapılır.
yürürlükteki "Türklüğü, Cumhuriyeti, Devletin kurum ve organlarını aşağılama" başlıklı 301. madde ise şöyle: (1) Türklüğü, Cumhuriyeti veya Türkiye Büyük Millet Meclisini alenen aşağılayan kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetini, Devletin yargı organlarını, askerî veya emniyet teşkilatını alenen aşağılayan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (3) Türklüğü aşağılamanın yabancı bir ülkede bir Türk vatandaşı tarafından işlenmesi hâlinde, verilecek ceza üçte bir oranında artırılır. (4) Eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz.
"Günün koşulları 301'i kaldırmaya engel"
Ortak açıklamada komisyonun hazırladığı önerinin TGC ve TCHD yönetim kurullarınca benimsendiğine yer verildi. Açıklamada, öneri oluşturulurken 301'in yasadan çıkarılması ve TCK'da "hakaret" fiilini düzenleyen 125. maddesi kapsamında yer almasına ilişkin önerilerin de tartışıldığı ancak bu önerinin "içinde bulunulan koşulların olanaksızlığı" nedeniyle tartışma aşamasında kaldığı ifade edildi.
Ayrıca komisyonun, yürürlükten kaldırılan 159. maddenin TCK'nın ilk giriş tarihi olan 13 Mart 1926 ile son değişikliğin yapıldığı 30 Temmuz 2003 arasındaki yedi değişiklik metninin de irdelediği, mukayeseli hukuktaki benzer hükümler için de İtalya, Fransa, Belçika, Almanya, Polonya ve İspanya yasaları gözden geçirildiğine işaret edildi.
İptali istenmiyor, ortak öneri de gecikiyor
8 Kasım'da yayımlanan İlerleme Raporu'nda sorun olarak yansıtılan 301. maddenin değiştirilmesi için Başbakan Erdoğan'ın sendika ve iş çevreleriyle, Dışişleri Bakanı Abdullah Gül de insan hakları örgütleriyle temasa geçmişti.
Sheraton Otel'de İktisadı Kalkınma Vakfı'nın (IKV) ev sahipliğinde yapılan, aralarında Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye Sanayi ve İşadamları Derneği (TÜSİAD), Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş), Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Hak-İş), Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK), Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), Türk Tabipler Birliği (TTB), Memur Sendikaları Konfederasyonu (Memur-Sen) ve Türkiye Kamu Çalışanları Sendikaları Konfederasyonu'nun (Kamu-Sen) genel başkanları ya da genel sekreterlerinin katıldıkları toplantılar henüz "ortak bir öneri" oluşturulmasını sağlamadı.
İnsan Hakları Ortak Platformu (İHOP) kurucu örgütleri olan İnsan Hakları Derneği (İHD), İnsan Hakları ve Mazlumlar İçin Dayanışma Derneği (Mazlum Der), Helsinki Yurttaşlar Derneği (HYD) ve Uluslararası Af Örgütü (UAÖ) Türkiye Şubesi temsilcileri, ise 15 Kasım'da görüştükleri Dışişleri Bakanı Abdullah Gül'dan 301'in kaldırılmasını talep ettiler.
Sinan Aygün 301'e ağırlaştırma istedi
Bu sürecin uzamasıyla son günlerde ise, Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Sinan Aygün'ün başında bulunduğu ve 200'ü aşkın kuruluşu temsil ettiği ifade edilen girişimle 301'in kaldırılması değil, bu maddenin öngördüğü cezaların daha da ağırlaştırılması isteniyor.
Daha önce açıklama yapan TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Sabancı, İlerleme Raporu'nda özellikle 301'in eleştiri konusu yapıldığına dikkat çekerek, Hükümet'in olumlu yaklaşım gösterdiğini ancak "Bu konuda, muhalefetten de yapıcı bir yaklaşım beklediklerini" ifade etti. (EÖ)
