Başbakanın Diyarbakır ziyareti sırasındaki protestolara katıldıkları iddiasıyla "terör örgütü üyeliği"yle yargılanan çocukların avukatlarından Canan Atabay, çocukların yetişkinlerle aynı şekilde yargılanmasının Anayasa ve uluslararası sözleşmelere aykırı olduğunu söyledi.
Atabay'ın önceki gün altı çocuğun yargılandığı davada Ceza Muhakemeleri Kanunu (CMK) ve Terörle Mücadele Kanunu'nun (TMK) ilgili maddeleriyle ilgili aykırılık talebi mahkemece reddedildi.
Mahkeme heyetinin anlamlı bir gerekçe göstermeden talebi reddettiğini söyleyen Atabay, 18 yaşından küçük herkesin çocuk kabul edildiğini ve çocuklara özgü bir sistem içinde yargılanabileceğini vurguladı.
63 gündür tutuklu olan çocuklardan biri hakkında yeterli delil olmadığı için tahliye edilirken mahkeme diğerlerinin tutukluluk halinin devamına karar vermişti. 20 Ekim'de yaşanan olaylarda Diyarbakır'ın yanı sıra Mersin, Adana, Hakkari gibi illerde de onlarca çocuk tutuklanmıştı.
2006 değişikliği
2004'te çıkartılan CMK'nin 250. maddesi, kaldırılan Devlet Güvenlik Mahkemeleri'ne benzer şekilde belli suçlar için özel yetkili ağır ceza mahkemeleri kurulmasını öngörüyordu.
TMK'de Haziran 2006'da yapılan değişiklikler sırasında, 15 yaşından büyük çocuklara yönelik kanun kapsamına giren suçlarla ilgili davaların da bu mahkemelerde görüleceği hükmü eklendi.
Yine TMK'nin 13. maddesinde yapılan değişiklikle, 15 yaşından büyük çocuklar için "hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemez; verilen hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilemez ve ertelenemez" hale geldi.
Böylece TMK ve CMK 15 yaşından büyük çocukları "çocuk" olarak kabul etmezken, onların da yetişkinlerle aynı hükümler çerçevesinde yargılanmasının ve cezalandırılmasının önünü açtı.
"Terörle mücadele" çocukların önüne geçti
Buna göre, 12-15 yaşındaki çocuklar Çocuk Mahkemelerinde yargılanırken 15-18 yaşındaki çocuklar yetişkinler gibi özel yetkili mahkemelerde yargılanıyor.
Oysa Türkiye'nin de imzaladığı BM Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin yanı sıra Çocuk Koruma Kanunu (ÇKK) ve Türk Ceza Kanunu (TCK) açıkça "18 yaşında küçük bireylerin çocuk olduğunu" kabul ediyor.
Atabay, bu durumun Anayasanın kanun önünde eşitlik, adil yargılanma, kişi özgürlüğünün kısıtlanmasında yasaya uygunluk şartı ve uluslararası sözleşmelerin kanun hükmünde olması gibi hükümlerine aykırı olduğunu belirtti.
Protestoların ardından gelen değişiklik
TMK değişiklikleri sırasında komisyonlarda yaşanan tartışmalar, milletvekillerinin "terör örgütüne katılımları önlemek" veya "terör örgütünün çocukları suça sürüklemesini önlemek" gibi gerekçelerle 15 yaşından büyüklerin çocuk kabul edilemeyeceğini öne sürdüğünü gösteriyor.
Atabay, yasa değişikliklerinin Diyarbakır'da 28 Mart 2006'da başlayan ve beşi çocuk 10 kişinin öldüğü protestoların ardından geldiğine dikkat çekti. Bir hafta süren gösterilerde çok sayıda çocuk gözaltına alınmış, zarar görmüştü.
Talep, 15-18 yaşlarındaki çocukların da çocuk olarak kabul edilmesi ve çocuklara özgü adalet sistemi içinde yargılanmaları. Bunun için TMK ve CMK'nın ilgili düzenlemelerinin iptal edilmesi gerekli.(EÜ)
