Okuldan Haber Odasına (OHO) programının üçüncü gününde Bahçeşehir Üniversitesi Yeni Medya Bölümü öğretim elemanı Fırat Erdoğmuş ile sosyal medya ve habercilik başlığı masaya yatırıldı. Herhangi bir teknolojiyi tek başına ele almanın toplumsal gelişmeyi anlamlandırmada yetersiz kalacağını belirten Erdoğmuş, teknolojiyi toplumla kurduğu ilişki bağlamında incelemek gerektiğini ifade etti.
Sosyal medya diye adlandırılan iletişim ortamlarının haberciliğe ne kattığının tartışıldığı oturumda Erdoğmuş, akışkan modernite, ağ toplumu ve ağ toplumsallığı kavramlarından hareketle, dağılıp birleşen ve belli noktalarda yoğunlaşan bir etkileşim modelinin günümüzde hakim olduğunu belirterek bunun izdüşümlerini gündelik hayatta olduğu gibi İnternet ortamlarında da görebildiğimizi dile getirdi.
"Ağ toplumsallığı bağlamında toplumsal ilişkilerde daha kısa süren ama daha yoğun karşılaşmalar yaşanabiliyor. İnternet'te de durum böyle. Kesin olan bir şey varsa, bu mecraları sadece iletişim araçları olarak değil, bireyselden toplumsala kadar bir dizi "ilişki"nin cereyan ettiği ortamlar olarak anlamlandırmaya çalışmakta fayda var."
Basılı gazetelere dünya genelindeki rağbetin azalmakta olduğunu istatistiklerle gösteren Erdoğmuş, dijital ortamlara olan ilgininse gün be gün arttığını ifade ederek "yurttaş gazeteciliğinden alternatif iletişim ve örgütlenme olanaklarına uzanan çeşitli umut verici unsurlar kadar; kontrol ve denetimin artması, tekelleşme ve sansür tehdidi, eşitsizliklerin dijital ortamda katlanarak "dijital uçurum" denebilecek seviyelere gelmesi gibi olumsuzluklar da bu ortamlara damgasını vuruyor. Bu yüzden, bu ortamları, anlamlar ve çağrışımlar üzerinde yürüyen hegemonya savaşımının bir parçası olarak görmek; teknolojiyi de sistemin bekasına hizmet eden güçler ile buna karşı olanlar arasındaki bir mücadele alanı olarak tanımlamak en doğrusu" şeklinde konuştu.
Yuttaş gazeteciliği mühim
Erdoğmuş İranlıların sosyal medyada sisteme karşı bir hareketlenme oluşturduğu geçmiş örnekleri hatırlatarak, şahın devrilmesinde o dönemki yeni ve alternatif teknolojiler olan video kasetlerin kullanıldığını, son dönemde de sosyal medyanın kitlelerin seslerini duyurmaları ve bir araya gelmeleri için önemli imkanlara sahip olduğunun görüldüğünü belirtti.
"Sosyal medyayla birlikte, teknik altyapı gelişmelerinin de sağladığı yeni imkanlarla "yurttaş gazeteciliği" diye adlandırabileceğimiz pratikler eskisine göre kat be kat daha mümkün hale geldi. Tahran gösterilerinde, Arap isyanlarında, Wall Street işgali gibi örneklerde, haberi birincil olarak 'sıradan insanlardan', mesleği habercilik olmayanlardan, aldığımız örneklerle karşılaştık. Bu, hem ifade özgürlüğü ve demokrasi kültürü açısından, hem de bireylerin etraflarındaki dünyaya daha aktif bir şekilde müdahale ettiklerinde seslerinin daha net ve yüksek duyulması açısından önemli imkanlara işaret ediyor."
Dijital üretim çağında gazeteci
Dijital iletişimin gelmiş olduğu noktanın kimi karakteristiklerini yakınsama, bağlılık, toplayıcılık, kullanıcının içerik oluşturması ve erişilebilirlik olarak ifade eden Erdoğmuş, yurttaş gazeteciliği gibi pratiklerin yaygınlık kazanmasının, pek çok yerde tartışılanın aksine, profesyonel anlamda habercilik yapan kişileri gereksiz kılmadığını düşündüğünü belirtti.
"Güvenilir, bağımsız ve takipçi gazeteciler hala -ve belki de eskisinden de çok, gerekli. Toplum adına sorgulamak, araştırıp bilgi edinmek, bu bilgiyi bir bağlam içerisinde çerçeveleyip gündem oluşturmak ve bilhassa dijital ortamların hızlı enformasyon akışının kalabalığı içinde sapla samanı, haberle asparagası, içerik ile gürültüyü ayırmak için hala profesyonellere ihtiyacımız var" şeklinde konuşan Erdoğmuş, haberi dahil olduğu ağlar üzerinden sahip olduğu bağlantılar sayesinde kaynağından alabilecek, oluşturulan içeriğin yine ağlar üzerinden yayılmasını sağlayacak ve takipçileriyle de ağlar üzerinden iletişim kuracak bir gazetecilik anlayışının sağlayabileceği imkanlara işaret etti.
Konuşmasında, dijital ortamda olumlu anlamda gündem yaratan bazı örnekleri de tartışan Erdoğmuş, New York Times'ın Haiti Depremi, Guardian'ın Arap Baharı ve Pro-Publica'nın SOPA meselelerine dair yayımlarında yapmış oldukları gibi, çokluortamları bir arada ve kullanıcıyla etkileşim içerisinde kullanmanın sağladığı yeni ifade biçimlerinin öneminin altını çizdi. Türkiye'den beğendiği kullanımlara örnek olarak ise Bianet'in Benim Bedenim Benim Kararım kampanyası, Banu Güven'in sosyal medya bazlı habercilik anlayışı ve Tutuklu Öğrencilerle Dayanışma İnisiyatifi'nin haber yayma stratejilerini gösteren Erdoğmuş, hakim ideoloji ve anaakım medyanın ürettiği dil, tarz ve içeriğe alternatif oluşturma iddiasındaki genç gazeteci adaylarına dijital içerik yaratma ve yayma becerilerini geliştirmelerini tavsiye etti. (MAF)
