Kocaeli Üniversitesi Çalışma Ekonomisi Bölümü'nden Aziz Çelik, TEKEL işçilerinin özlük haklarının korunarak başka kamu işletmelerine geçmek için sürdürdüğü direnişin, son dönemdeki dağınık ama yaygın emek eylemlerini ilerlettiğini söylüyor.
bianet'in görüştüğü Çelik'e göre, bugün üçüncü gününe giren açlık grevi, etkili bir genel grev örgütlenemediği için TEKEL işçilerinin son çaresiydi. "Bütün emek hareketi bu direnişi sahiplenmeli. Eldeki en önemli seçenek genel grev" diyen Çelik, gündelik hayatı etkileyecek "hakiki" bir genel grevin, 4c düzenlemesiyle işçilere var olandan düşük, güvencesiz çalışma koşulları sunan hükümetin tavrını etkileyebileceğini dile getiriyor.
Çelik'in bazı saptama ve değerlendirmeleri şöyle.
Sorun emek hareketinin direnişiyle çözülür: Meselenin esası, 4c'nin kendisi. Bu devam ettiği sürece işçiler için köklü bir değişiklik olmayacak. Hükümetin de işin esasına girmek eğilimi yok. 4c'de iyileştirmeler sunuyor. Sorun, sendikal hareketin bütünün göstereceği direnişle çözülebilir. Yoksa TEKEL işçisi yaşamını ortaya koyuyor. Sendikal hareketin bütünü TEKEL direnişinin gerisinde kaldı. İhtiyaç genel grev. Bu yapılamayınca açlık grevi zorunlu oldu. Normalde işçi hareketinin başvuracağı bir yöntem değildir. Yöntem, üretimden gelen gücü kullanmaktır.
TEKEL işçileri, emek hareketini yukarı çekti: TEKEL işçileri işçi hareketini yukarı çekti; mücadele ümidi yarattı. Son yıllarda dağınık olsa da yaygın bir mücadele, eylemlilik deneyimi birikti. TEKEL direnişi bunların özeti gibi ortaya çıktı. Sendikal hareket henüz ortak iradeye varmış, bu tip eylemliliğe hazır değilmiş gibi görünüyor. Süreç bitmiş değil. Sendikal hareket ortaklaşa TEKEL işçilerinin arkasında durursa, bu sadece TEKEL işçisinin arkasında durmak olmayacak.
Genel grev: Miting, işyeri önündeki protesto eylemleri, dayanışma ziyaretleri anlamlı, ama bence çözüm için geride kaldı. Yetmiyor. Ne elektrikler kesildi, ne üretim, ne ulaşım durdu, ne hayatın akışında aksama yaşandı. Hayatı etkileyecek, 25 Kasım'da kamu çalışanlarının yaptığına benzer, "hakiki" bir genel greve ihtiyaç var. Bunu sendika konfederasyonları birlikte yapabilirler. Hem kamu hem işçi konfederasyonları.
Sendikalar üzerine düşeni daha fazla yapmak, sendikal hareket bu direnişi daha çok sahiplenmek zorunda. Eylemi olmayan bir sahiplenme sonuç vermiyor. Sadece TÜRK-İŞ, TEKGIDA-İŞ değil, bütün emek hareketi sahiplenmek zorunda. Yoksa, küçük ölçekli eylemler kaybettirir, TEKEL işçisi yine kendi hayatını ortaya koymak zorunda kalır.
Gündelik hayatı etkileyecek birkaç saat ya da bir gün: Genel grev, gündelik hayatı kökten etkileyecek şekilde hizmet ve üretimin durdurulmasıdır. Elektriğin kesilmesi, ulaşımın, kamu hizmetlerinin acil olanlar dışında durması. Süresi değişir. Bir saatlik de bir günlük de yapabilirsiniz. Hükümetler üzerinde genellikle bu tip eylemin etkisi olur. En önemli seçenek hükümetin tavrını değiştirebilecek, birkaç saatlik ya da bir günlük bir genel grev. (TK)
