Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Prof. Dr. Taner Akçam tarafından TCK 301'e yönelik açılan davada, Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 10. maddesini ihlal ettiğine karar verdi. Akçam'ın yaklaşık 86 bin Avro tutarındaki tazminat talebini ise davayla ilgili ihlal hükmünün yeterli olduğunu belirterek reddetti.
İifade özgürlüğünü kısıtladığı" gerekçesiyle yıllardır Avrupa Konseyi ve Avrupa Birliği'nce eleştiri konusu edilen TCK 301, 29 Nisan 2008 tarihinde değiştirilmişti.
Türkiye savunmasında, 2003-2007 yılları arasında TCK 301 temelinde başlatılan soruşturma sayısının 1894 olduğunu, bunlardan 744'ünün mahkumiyet, 1142'sinin ise beraatla sonuçlandığını ve yine TCK 301 temelinde Adalet Bakanlığı'na Mayıs 2008-Eylül 2009 tarihleri arasında 955 soruşturma izni başvurusu geldiğini, Bakanlığın bunlardan 878'ini reddettiğini, 77'sine ise izin verdiğini AİHM' iletti.
Ancak AİHM bu verileri ifade özgürlüğünün korunması açısından yeterli bulmadı ve hakkındaki suç duyurularının Akçam'ın Türkiye'de düşüncelerinden ötürü kolaylıkla hedef gösterilebileceğini ve 301. madde temelinde hakkında soruşturma başlatılabileceğini belirtti.
AİHM, 301. maddede yapılan değişiklikleri de şöyle yorumladı:
* TCK 301 temelinde soruşturma başlatma yetkisinin Adalet Bakanlığı'nda olması ifade özgürlüğü açısından yeterli bir güvence değil.
* Eski TCK 301'deki "Türklük" teriminin "Türk Milleti" olarak değiştirilmesi Yargıtay'ın ifade özgürlüğünün korunması anlayışında değişikliğe neden olmadı.
* Yürürlükteki TCK 301'in olağanüstü geniş bir alanı kapsadığı ve yoruma açık olduğu için her türlü fikir hakkında savcılıklar tarafından soruşturma başlatılmasına neden olabilir.
* Politik bir değişikliğin yasanın yorumunu doğrudan etkileyebilir ve keyfi uygulamalara yol açabilir.
Türkiye üç ay içinde karara itiraz etmediği takdirde, AİHM kararlarının uygulanışını denetleyen Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'ne 301. maddeyi AİHM kararıyla uyumlu hale getirmek için alacağı yeni önlemler hakkında bilgi vermesi gerekiyor.
Ne olmuştu?
Akçam'ın 6 Ekim 2006 tarihinde AGOS gazetesinde yayımlanan "Hrant Dink, 301 ve bir Suç Duyurusu" başlıklı makalesi nedeniyle hakkında 301. maddeden suç duyurusunda bulunulmuştu. Ayrıca 2005 senesinde, 11 Ekim 2007 ve 26 Kasım 2007 tarihlerinde de Akçam hakkında aynı gerekçeyle suç duyurusunda bulunulmuştu.
Akçam, TCK 301'in ifade özgürlüğü önünde engel oluşturduğu, Ermeni meselesi konusundaki çalışmaları nedeniyle söz konusu madde temelinde hakkında her an soruşturma başlatılabileceği ve bunun da kendisinde stres, kaygı ve korku yarattığını söyleyerek AİHM'e başvurmuştu. (ÇT)
