Takı Gelinin, Karar Türkiye Hukukunun

Limburg Eyalet Mahkemesi (Hessen), düğün esnasında geline takılan takıların "evlilik süresinden bağımsız olarak, boşanma durumunda  gelin için maddi güvence olduğu" gerekçesiyle, gelinde kalmasına hükmetti. Kararda Türkiye hukukuna ve geleneklerine atıfta bulunulması Almanya'da eleştiri konusu oldu.

Çift Türkiyeli. Damat tarafı evliliğin sadece iki ay sürmesini gerekçe göstererek 12.000 avro değerindeki takıyı gelinden geri istedi.

spiegel.de'de yer alan haberde, eyalet mahkemesinin aldığı kararın "Türkiye Yüksek Mahkemeleri içtihatlarının karşılığı olduğuna ve ayrıca Türkiyeli ailelerin değer yargılarının da gözetildiğine" yer veriliyor.

Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ)'un yerel versiyonu Frakfurter Allgemeine Rhein-Main ise aynı içerikle yer verdiği haberi "Eyalet mahkemesi şeriat hukukuna başvuruyor" başlığıyla görmüş. Haberde, "Almanya'da yabancı bir kültürün öngördüğü ilkeler, Anayasa'nın değerlerine ters düşmediği sürece mahkeme kararında hesaba katılabilir" deniyor.

Mahkeme sözcüsü Andreas Janisch, Alman Basın Ajansı'na verdiği demeçte bu tür bir geleneğin temelinde boşanmış kadını mali açıdan korumak esasının yattığını ve sözkonusu esasın Almanya Anayasası ile örtüştüğünü ifade etse de, aynı durumun Almanyalı bir çift arasında yaşanması durumunda, kararın ne yönde olacağına dair kesin bir yargıda bulunamayacağını söylüyor.

Almanya'dan diğer örnekler

Kasım 2011'de, Siegburger Sulh Mahkemesi Almanya ve İran hukukunun gereklerini dikkate alan bir oturuma imza atmıştı. İranlı molla Hayat-el İslam, kocanın karısına "seni boşuyorum" demesinin şeriat kurallarınca tutanağa geçirilmesi için mahkemede hazır bulunmuştu. Almanya'da karara bağlanan boşanmalar, sadece kocanın karısını boşayabileceğini ve bunun da belli bir yordamı olduğunu ileri süren şeriat kurallarınca İran'da yasal olarak kabul görmüyor. 13 senedir evli olan İranlı çift, dokuz yıldır Almanya'da yaşıyordu.

Schleswig-Holstein Eyaleti'nde bir dükkânda çırak olarak çalışan bir Müslüman, "inancının alkolle her türlü ilişkiyi yasakladığı" gerekçesiyle alkollü içecekleri rafa dizmek istemediği için işvereni tarafından mahkemeye verilmişti. Şubat 2011'de Almanya Federal Çalışma Mahkemesi, çalışanın işten çıkarılmasına hükmetti. Mahkeme Vekili Inken Gallner, "iş reddinin dini bakımından gerekçelendirilebilir olup olmadığını İkinci Senato'nun (Anayasa Mahkemesi) araştırması gerektiği" yönünde görüş belirtmişti.

Almanya'da inanç ve vicdana dayanan uzlaşmazlıklarda, her durum kendi içinde değerlendiriliyor. Örneğin Hamm Eyalet İş Mahkemesi (Kuzey Ren-Vestfalya) 2002 yılında, Müslümanların işverenin rızası olmaksızın namaz molası veremeyeceklerine hükmetmişti.

İngiltere ve Fransa'dan kararlar

Devletlerin Anayasası'nda yer alan ilkelere aykırı olmaması koşuluyla, İslami kaideleri de esas alan hukuki düzenlemeler genel olarak Avrupa'da ses getiriyor.

Şubat 2008'de Canterbury Başpsikoposu Rowan Williams, İngiltere'de "belirli hâllerde Şeriat uygulamasının zaruri" olduğu yönünde beyanda bulunmuştu.

Temmuz 2008'de ise İngiltere ve Galler yargı sisteminin başında bulunan Lordlar Kamarası'nın en üst düzey yargıcı Lord Nicolas Phillips, anlaşmazlık durumlarında hükümleri İngiliz hukukuyla çatışmaması koşuluyla şeriatı meşru bir arabuluculuk temeli olarak ele almamak için hiçbir sebep görmediğini belirtmişti. İngiltere'de camilerde, sadece arabuluculuk çerçevesinde gayriresmi faaliyet gösteren, ev içi, ailevi ve toplumsal anlaşmazlıkları çözmede İslam hukukunu esas alan halihazırda 85 şeriat mahkemesinin görev yaptığı tahmin ediliyor.

Fransa'da ise Mayıs 2008'de Lille Yüksek Mahkemesi, "kadın söz verdiği gibi bakire çıkmadığı için kocanın kandırılarak evlendiği" savını onaylamış ve evlilik akdinin geçersiz olduğuna hükmetmişti.

Fransa hukuku, evliliğin esasını oluşturan bir unsur hakkında yalan söylenmiş ise evlilik akdini geçersiz sayıyor. Dönemin Adalet Bakanı Rachida Dati'nin de bekâretten ziyade "güveni kötüye kullanma" olarak değerlendirilen karar, feminist grupların ve insan hakları örgütlerinin tepkisini çekmesi üzerine temyize götürülmüş ve kararın bozulmasına hükmedilmişti.  (GAW/ÇT)