İsviçreli saat devi Swatch’ın Türkiye’deki mağazalarında çalışan işçiler, ücret artışı ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi talebiyle başlattıkları grevin 10. gününde.
Türkiye genelinde 13 mağaza ve şirket merkezinde sürdürülen grevde çalışanlar, “İnsanca yaşayacak ücret ve iş yükü istiyoruz” diyor.
TÜRK-İŞ’e bağlı Koop-İş Sendikası’nda örgütlenen işçilerin grevi, toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde yaşanan uyuşmazlık sonrasında, 10 Kasım’da başladı. Greve 100’den fazla çalışan grevde
“Zam oranı enflasyonun altında”
İstanbul ÖzdilekPark AVM’deki Swatch mağazasında çalışan ve 10 yıldır şirkete emek veren Onur Çakan, taleplerinin “çok temel ve ülke koşullarına uyum sağlamaya yönelik” olduğunu söylüyor:
“Maaş zammı, yol-yemek desteği ve sosyal hakların iyileştirilmesini istiyoruz.”
Çakan, Swatch tarafından sunulan zam oranının enflasyonun altında kaldığını ve bu nedenle görüşmelerde ilerleme sağlanamadığını aktarıyor:
“Enflasyonun altında kalan zam teklifleri yapılıyor. Bu da ekonomik olarak sürekli bir yetersizlik ve geçinememe yaratıyor.”
Swatch'ta çalışanların maaşları, 22 bin 104 TL’lik asgari ücretin yalnızca biraz üzerinde; sendika ise yüzde 30 zam, prim sistemi ve daha kısa haftalık çalışma süresi talep ediyor. Şirketin önerdiği zam oranının ise yüzde 20’nin altında.
“Bir buçuk yıllık sürecin geriye dönük hakları yok sayılıyor”
Çakan, işverenin toplu sözleşmenin yürürlüğe girmesi gereken tarih konusunda da geri adım atmadığını anlatıyor:
“Sendikalı olup yetki aldığımızdan bu yana bir buçuk yıl geçti. Buna rağmen Swatch yalnızca 3-4 aylık bir geriye dönük ödeme kabul ediyor. Bu büyük bir mağduriyet.”
Koop-İş’in daha önce yaptığı açıklamalarda da işverenin toplu sözleşme yürürlük tarihini 1 Temmuz 2025’e çekmekte ısrar ettiği, bunun da geriye dönük ücret farklarını ortadan kaldırmaya yönelik olduğu belirtilmişti.
Çalışma koşulları: Personel eksikliği, uzun mesai, tek gün izin
ÖzdilekPark mağazasında gerekli norm kadro 5 kişi olsa da, uzun süredir mağaza müdür yardımcısı olmadan çalıştıklarını belirten Çakan “Personel eksikliği, uzun mesaileri daha da ağırlaştırıyor.” diye konuştu.
Çakan ayrıca “AVM’lerde çalışma saatleri uzun; haftada sadece bir gün izin kullanıyoruz. Saat 22.00’de kapanan mağazalardan eve dönmemiz 23.00’ü buluyor.” dedi.
Haftada iki gün izin talebi çalışanların en belirgin isteği. Sadece Özdilek Park AVM’deki Swatch’ta değil tüm mağazalarda benzer durum yaşanıyor. Çalışanlar haftada 6 gün ve 45 saat çalışıyor. İşçiler iki gün izin ve haftalık çalışma saatinin 40’a düşürülmesini talep ediyor.
“Avrupa’daki çalışma standartlarıyla kıyaslanamaz durumdayız”
Swatch’ın Avrupa ülkelerindeki çalışma koşullarına değinen Çakan, Türkiye’deki farkın büyüklüğünü şöyle anlatıyor:
“Türkiye gerçekten çok farklı. Buradaki sistem, çalışma standartları, para sistemi, bonus sistemi, prim sistemi derken Avrupa'dan ayrışıyor. Oradaki asgari ücretle Türkiye'deki asgari ücret arasında da çok fark var. Ayrıca Avrupa ülkelerinde çalışanların neredeyse tamamı sendikalı. Avrupalıya Türkiye’deki sistemi anlatmak çok zor. Çünkü zaten Avrupa'daki Swatch mağazalarının hemen hepsinde bizim talep ettiğimiz tüm sendikal haklar var. Aynı işi yapılıyoruz ama ücretler ve sosyal haklar arasında uçurum var."
Grev sahasında dayanışma büyüyor
Özellikle AVM çevresindeki beyaz yakalı çalışanlar ve ziyaretçilerin sık sık yanlarına gelip destek verdiğini söyleyen Çakan, dayanışmanın morallerini yüksek tuttuğunu belirtiyor:
“İnsanlar grevde olduğumuzu görünce şaşırıyorlar. Ama müşterilerimiz, AVM çalışanları, çevrede çalışan beyaz yakalılar mağazanın önünden geçtikçe desteklerini esirgemiyorlar. Çünkü onlar da Türkiye’de yaşamanın ne kadar zor olduğunu biliyor.
En başta biz, çalışanlar halimizi çok yadırgıyorduk. Yani grev bize kelime olarak yakın ama eylem olarak uzak bir durumdu. Şu an hem kelimenin içerisindeyiz hem de eylemin tam ortasındayız. Bu nedenle insanların destekleri bize güç veriyor.”
“Ne marka ne biz zarar görelim”
Bazı müşterilerin grev nedeniyle markaya bakışının değiştiğini söyleyen Çakan, buna rağmen marka ile çalışanların karşı karşıya getirilmemesi gerektiğini vurguluyor. Sözlerini de şöyle sonlandırıyor:
“Markayı seviyoruz. Ne marka ne de biz zarar görelim istiyoruz. Günün sonunda yine müşterilere hizmet vermek istiyoruz. Bugün anlaşma sağlansa yarın koşarak işimizin başına döneriz. Sorun marka ya da yöneticiler değil; ekonomik koşullar. İstediğimiz de zaten bu; çalışma şartlarımızın iyileşmesi, anlaşmaya varılması ve işimizin başına dönmemiz.”
Swatch ne diyor?
Swatch işçilerinin grevi dünyada da gündemde. Birçok kuruluş grevi haberleştirdi, ajanslar abonelerine geçti. Bloomberg’in haberinde Swatch yönetiminin işçilerin taleplerini “gerçekçi olmayacak derecede yüksek ve abartılı” olarak nitelendirdiğini yazdı.
287 milyon TL'lik kazanç
Swatch’nin kendi sitesinde en ucuz saat 3 bin 100, en pahalı saat ise 16 bin TL olarak listelenmiş.
Şirketin 2023’te Türkiye’de vergi hesaplamasına esas alınan geliri yaklaşık 287 milyon TL, hesaplanan vergi tutarı da 71 milyon TL’ydi.
Swatch’ı bünyesinde barındıran holding Swatch Group 2024’te 219 milyon İsviçre Frangı (yaklaşık 273 milyon 293 bin dolar, 11 milyar 583 milyon TL) net kâr etti.
Swatch Group, 18 değişik marka ile saat ve takı piyasasının her kademesinde yer alıyor. Prestij ve lüks saat markaları arasında Breguet, Blancpain ve Glashütte-Original, lüks markaları arasında da Jaquet Droz, Léon Hatot ve Omega var.
Yüksek fiyatlı saatler segmentinde Longines, Rado ve Union, orta kalite saatler alanında ise Tissot, ck watch & jewelry, Balmain, Hamilton, Certina ve Mido markalarını üretiyor.
Temel segmentte ise Swatch ve Flik Flak markaları yer alıyor. Bunlara ilaveten özel etiketli Endura markasını da markanın bünyesinde.
(HA)
