Türkiye'de Süryanilerin ilk gazetesi çıktı: Sabro yani Umut.
İstanbul'da cemaatin yılda üç kez çıkardığı bir dergi var ancak Osmanlı'dan beri ilk kez bir Süryani gazetesi çıktı.
Tuma Çelik, 25 yıl önce terk ettiği Türkiye'ye bir yıl önce döndü ve Sarbo gazetesini çıkarmaya karar verdi. Süryanilerin merkezi Midyat'ta çıkacak gazetenin beş gönüllüsü daha var.
Süryanice ve Türkçe olan gazete, şimdilik ayda bir çıkacak, ileride maddi ve teknik imkanlar doğrultusunda haftalık çıkması planlanıyor.
Çelik gazeteyle, Süryanileri tanıtmayı ve taleplerini dile getirmeyi amaçladıklarını söylüyor.
Şu anda Türkiye'de yaklaşık 25 bin Süryani yaşıyor; çoğu İstanbul'da, 5 bini de Mardin, Şırnak, Batman'da. Yurtdışında Türkiye kökenli 300 bin Süryani var.
Süryanilerin yaşama umudu
Çelik, gazeteye "umut" ismini de aslında göç eden ve burada kalan Süryanilerin Türkiye'de yaşama isteği, umudu adına koymuş.
"Süryaniler dünyanın her yerine göçtü; her tarafı dolaştı, her yerde çalıştı. Artık Süryanilerin sorunlarını, taleplerini, yaşama isteğini Türkiye'de dile getirmeliyiz."
Çelik gazete aracılığıyla öncelikle "Süryanilerin tanınmasını" istiyor.
"Süryaniler var mı yok mu? Sürekli Türkiye'nin bir rengi olduğumuz söyleniyor ama kim olduğumuzu kimse bilmiyor. Halk mıdır, din midir?
"Lozan Antlaşması'nda azınlıkların hakları belli ancak Süryaniler bu kategoride sayılmıyor; devlet bunu engelledi. Sadece vakıf kurma hakkımız var; ki bu da devletin bizi azınlık olarak tanıdığının teyididir aslında."
Anadilde eğitim görecekleri okul dahil, azınlıklara verilen tüm hakları talep ettiklerini söyleyen Çelik, "Türkiye devlet olarak bizi nasıl görüyor artık bu ikircikli durum ortadan kalksın" diyor.
"Sesimizi duyurmak gerek"
Çelik, işte tüm bu nedenlere Süryanilerin bir gazeteye ihtiyacı olduğunu söylüyor.
"Sesimi duyurabilmemiz gerek, kırsal anda sesimizi duyan çok az. Akademi, entelektüel çevre ve karar alıcılara sesimiz duyurmamız gerek. Gazete de bu yollardan bir tanesi."
Gazete çıkarmanın maddi ve teknik zorluklarının yanında en büyük sorun Süryanice meselesinde yaşanmış.
Çünkü, Çelik'in tahminlerine göre Türkiye'deki Süryanilerin yaklaşık 1500'ünün Süryanice okuma ve yazması iyi. O yüzden haberleri çevirirken hem Türkçesi hem Süryanicesi iyi insan bulmak zor.
"Ama" diyor Çelik, "Hiç kimse Süryanice kısmını okumasa da bu gazete Süryanice ve Türkçe çıkacak."
"Süryaniler dönmek istiyor ama tedirgin"
2000'lerden beri yaklaşık 300 Süryani Türkiye'ye geri döndü; hepsi 1980'lerde yurt dışına "zorunlu" şekilde göçmüştü.
Midyat doğumlu Çelik de üniversite öğrencisiyken Süryanilere yönelik baskılar nedeniyle göçmüş.
"Süryaniler yarın yaşayıp yaşayamama kaygısı yaşıyordu; faili meçhuller vardı. 2000'lerdeki hafif demokratikleşme adımlarına Süryaniler hemen yanıt verdi ve dönmeye başladı."
Ancak Çelik, birçok Süryaninin köylerde evlerini inşa etmelerine rağmen dönmek konusunda kararsız olduğunu söylüyor.
"Türkiye'de güncel sorunlar o kadar çabuk değişiyor ki; demokratik yasalar geliyor ama pratikte öyle olmuyor. İnsanlar 20 yılda kurdukları düzeni bozup bir belirsizliğe girmek istemiyor."
Taksim'deki Hocalı mitingini örnek gösteren Çelik, "Böyle bir miting, tedirginlik değil, korku veriyor" diyor ve ekliyor:
"Umudumuz da yok değil ha; bir hafta sonraki Türkiye halklarının karşı mitingi." (NV)
* Sarbo gazetesine abone olmak için [email protected]'a mail yollayabilirsiniz.
